Czy alternatywne spółki inwestycyjne działające na podstawie wpisu do rejestru muszą przyjąć dokument polityki zarządzania konfliktami interesów?

W oficjalnej publikacji Komisji Nadzoru Finansowego (dalej „KNF”) pt. „Alternatywne Spółki Inwestycyjne jako nowy rodzaj wehikułów inwestycyjnych w Polsce” można znaleźć fragment stanowiący, iż „Podmiot ubiegający się o wpis do rejestru zarządzających ASI nie musi (…) przyjmować do stosowania szeregu regulacji wewnętrznych w zakresie sposobu wykonywania czynności związanych z zarządzaniem alternatywnymi spółkami inwestycyjnymi, w szczególności dotyczących konfliktów interesów (…)”. Czy rzeczywiście tak jest?

Na samym początku należy wskazać, iż alternatywne spółki inwestycyjne (dalej „ASI”) to najmniej obostrzona forma prowadzenia działalności inwestycyjnej w polskim porządku prawnym. Działalność podmiotów zarządzających ASI, w tym kwestie zarządzania konfliktami interesów, regulują przepisy Ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi z 27 maja 2004 r. (Dz.U.2022.1523) (dalej „Ustawa”).

Podmioty zarządzające ASI można podzielić na zarządzających, których działalność wymagać będzie zezwolenia KNF oraz zarządzających ASI, których działalność wymaga jedynie wpisu do rejestru zarządzających ASI. Kryterium przesądzające o konieczności wydania zezwolenia to (w pewnym uproszczeniu mówiąc) łączna wartość aktywów wchodzących w skład portfela inwestycyjnego danego zarządzającego – jeśli wartość nie przekracza równowartości 100.000.000 euro zezwolenie nie jest potrzebne. Ponadto w przypadku zarządzających ASI, którzy w zarządzanych przez siebie ASI nie stosują dźwigni finansowej i w których prawa uczestnictwa mogą być odkupione po co najmniej 5 latach od momentu ich nabycia – limit ten wzrasta do równowartości 500.000.000 euro.

Na dzień dzisiejszy; liczba zarządzających ASI, których działalność wymaga zezwolenia wynosi zaledwie dwa. Zestawiwszy dwoje „zezwoleniowych” zarządzających z „rejestrowymi” zarządzającymi w liczbie 360 (na dzień 15 maja 2023 r.); w zakresie polityki zarządzania konfliktami interesów, niniejszy artykuł zostanie poświęcony przeważającej większości.

W przypadku ASI „rejestrowych” Ustawa co prawda nie przewiduje wprost konieczności sporządzania osobnych regulacji w sprawie zarządzania konfliktami interesów, lecz art. 70b ust 2. Ustawy stanowi, iż zarządzający ASI, wraz ze strategiami inwestycyjnymi oraz polityką inwestycyjną, przyjmuje także inne regulaminy i dokumenty dotyczące działalności prowadzonej przez alternatywną spółkę inwestycyjną, zwane dalej „regulacjami wewnętrznymi ASI”, natomiast art. 70l ust. 2 Ustawy stanowi, iż „zarządzający ASI jest obowiązany w szczególności m.in. zapobiegać powstawaniu konfliktów interesów, wykrywać takie konflikty, a w przypadku powstania takiego konfliktu – zapewnić ochronę interesu inwestorów alternatywnej spółki inwestycyjnej oraz ochronę informacji poufnych lub stanowiących tajemnicę zawodową”. Na podstawie powyższych przepisów oraz art. 10 Ustawy, który wskazuje, iż zarządzający ASI winien działać niezależnie i w interesie inwestorów ASI; KNF w niektórych przypadkach, zwłaszcza gdy osoby sprawujące funkcje zarządcze u zarządzającego ASI prowadzą działalność inwestycyjną w obrębie innych podmiotów; rekomenduje aby zarządzający ASI przyjął w ramach regulacji wewnętrznych ASI również dokument polityki zarządzania konfliktami interesów (dalej „Polityka”).

Punktem odniesienia dla Polityki są postanowienia Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) nr 231/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/61/UE w odniesieniu do zwolnień, ogólnych warunków dotyczących prowadzenia działalności depozytariuszy, dźwigni finansowej, przejrzystości i nadzoru (dalej „Rozporządzenie 231”). Rozporządzenie 231 definiuje konflikt interesów jako sytuacje, w których osoba związana z ASI:

może osiągnąć zysk finansowy lub uniknąć straty finansowej kosztem ASI lub jego inwestorów;
ma interes w określonym wyniku usługi lub działania wykonywanego na rzecz ASI, który to interes jest rozbieżny z interesem ASI dotyczącym tego wyniku;
ma powody przedkładać interes ASI nad interes innych podmiotów;
wykonuje te same działania na rzecz innej ASI lub innych podmiotów;
może otrzymać bodźce w postaci środków pieniężnych, dóbr materialnych lub usług, inne niż standardowa prowizja lub opłata za daną usługę w związku z działaniami w zakresie zarządzania zbiorowym portfelem wykonywanymi na rzecz ASI.

Wobec powyższego, wystąpienie w ASI którejkolwiek z powyżej przedstawionych sytuacji powinno zostać brane pod uwagę oraz uregulowane w Polityce, a poprzez uregulowanie należy rozumieć określenie procedur, których należy przestrzegać w celu zapobiegania takim konfliktom oraz gdy już wystąpią – zarządzania nimi.

Oprócz osób powiązanych z daną ASI (stosunkiem kontroli, pracy lub współpracy), dokument Polityki powinien także brać pod uwagę jej inwestorów oraz tak zwanych „interesariuszy”, czyli osoby powiązane z ASI (lub takie, które potencjalnie mogą zostać powiązane) jakimś innym stosunkiem prawnym, np. kancelarie prawne świadczące usługi na rzecz danej ASI.

Z podstawowych procedur, które Polityka powinna przewidywać należy wskazać co najmniej rzetelną weryfikację powiązań kapitałowych podmiotów, w relacjach z którymi może potencjalnie wystąpić konflikt interesów. Jeśli w wyniku owej weryfikacji dojdzie do zauważenia możliwości wystąpienia takiego konfliktu, wszystkie zainteresowane strony (np. ASI, inwestorzy, partnerzy) powinny zostać niezwłocznie poinformowane o takiej możliwości i wszystkie powinny wyrazić zgodę na kontynuowanie danego projektu – w przeciwnym razie strona, która zgody nie wyrazi, nie powinna być dalej zaangażowana w dany projekt.

Za bardzo istotną należy uznać procedurę polegającą na przeciwdziałaniu konfliktom interesów polegających na tym, że informacja na temat jakiegoś partnera ASI pozyskana przez Pracownika ASI w toku wykonywania zadań może zaszkodzić interesom innego partnera ASI. W celu zapobieżenia takim sytuacjom istotne jest, aby wewnątrz ASI istniał podział na zespoły zobowiązane do zachowania tajemnicy w obrębie swojego zespołu. Za ewentualne wykrycie możliwości wystąpienia takiego konfliktu odpowiedzialny jest Zarząd, który w przypadku jego wystąpienia powinien niezwłocznie podjąć działania, np. poinformować partnerów, których dotyczyć może konflikt.

Powyższe przykłady procedur należą do dość uniwersalnych i zapewne będą mogły mieć zastosowanie w większości ASI.

Ponadto należy pamiętać, że Polityka powinna być dostosowana do rozmiaru i struktury organizacyjnej zarządzającego ASI, a także do charakteru, skali i złożoności prowadzonej przez niego działalności. Ponadto w przypadku, gdy ASI jest członkiem grupy, w takiej polityce uwzględnia się również wszelkie okoliczności, o których zarządzający ASI wie lub powinien wiedzieć, a które mogą wywołać konflikt interesów wynikający ze struktury i działalności innych członków grupy.

Podsumowując, kluczowe jest aby Polityka nie była uniwersalnym blankietem, a była dostosowana do potrzeb i realiów danej ASI; była stosowana przez ASI i wszystkie związane z nią podmioty oraz przede wszystkim – spełniała swoje zadanie.

Autorzy