Tajemnica zawodowa w alternatywnych spółkach inwestycyjnych

Procedury obrotu danych i chronienia informacji udostępnionych i pozyskanych przy wykonywaniu obowiązków służbowych stanowią zazwyczaj przedmiot wewnętrznych regulacji i zarządzeń spółek. W niektórych branżach ze względu na swoją specyfikę zagadnienie jest na tyle istotne, że koniecznością stało się uregulowanie podstawowych zasad w ustawie. Jedną z takich dziedzin niewątpliwie jest branża finansowa. W przypadku funduszy inwestycyjnych i alternatywnych spółek inwestycyjnych tajemnicy zawodowej został poświęcony cały dział XIII ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi. Warto przypomnieć podstawowe informacje dotyczące tego zagadnienia, ponieważ od 29 września 2023 r. weszły w życie zmiany w przepisach, które przyczynią się do zwiększenia przejrzystości i ochrony inwestorów.

PRZEDMIOT TAJEMNICY ZAWODOWEJ

Przypomnijmy, że tajemnicą zawodową jest tajemnica obejmująca informacje uzyskane przez osobę w związku z podejmowanymi czynnościami służbowymi. Tajemnicą objęte są informacje chronionych prawem interesów podmiotów dokonujących czynności związanych z działalnością funduszu inwestycyjnego czy też alternatywnej spółki inwestycyjnej. Są to m.in. szczegóły strategii inwestycyjnych, wyniki finansowe albo treść umowy. Ustawa nie rozróżnia rodzaju informacji objętych tajemnicą zawodową. Przedmiotem tajemnicy zawodowej jest więc każda informacja cechująca się związkiem z prowadzoną przez fundusz działalnością. Istotne z punktu widzenia uczestnika funduszu oraz uczestnika zorganizowanego systemu obrotu instrumentami finansowymi jest to, iż o zakwalifikowaniu danej informacji jako objętej tajemnicą zawodową decyduje nawet hipotetyczna możliwość naruszenia interesów tych podmiotów na skutek jej ujawnienia.[1]

PODMIOTY KTÓRYCH DOTYCZY TAJEMNICA

Do zachowania tajemnicy zawodowej zobowiązane są m.in. osoby wchodzące w skład organów zarządzających ASI, wewnętrznie zarządzających ASI oraz pracownicy. Tajemnica dotyczy także podmiotów, którym zlecono zarządzanie, depozytariusza; podmiotu prowadzącego rejestr uczestników funduszu; podmiotów pośredniczących w zbywaniu i odkupywaniu jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, czy osób pozostających z funduszem inwestycyjnym lub ASI w stosunku zlecenia lub innym stosunku prawnym o podobnym charakterze np. podmioty świadczące pomoc prawną, firma audytorska. Podobnie zobowiązani są członkowie rady inwestorów, zgromadzenia inwestorów i ich pełnomocnicy.

Warto wskazać, że po nowelizacji ustawy przepisy dotyczące tajemnicy zawodowej będą stosowane również wobec zarządzającego ASI, wykonującego swoją działalność po uzyskaniu wpisu do rejestru zarządzających ASI, bez zezwolenia KNF.

Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej istnieje również po ustaniu stosunków prawnych pomiędzy podmiotami.

Ustawodawca zobowiązuje do zachowania tajemnicy także osoby upoważnione przez Przewodniczącego KNF do przeprowadzania kontroli. Nowością jest wyszczególnienie przez ustawodawcę zobowiązania do zachowania w tajemnicy informacji pozyskanych przez KNF przy podejmowaniu działań mających na celu przeciwdziałanie zagrożeniom w zakresie bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych.

UJAWNIENIE TAJEMNICY ZAWODOWEJ

Ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę zawodową może nastąpić poprzez działanie lub zaniechanie. Naruszenie tajemnicy oczywiście nie następuje przy wykonywaniu obowiązków służbowych w ramach swoich ściśle wyznaczonych kompetencji. Ustawodawca przewiduje także odstępstwa wynikające z potrzeby prawidłowego funkcjonowania aparatu państwa i wskazuje podmioty, na żądanie których nie tylko zostaje się zwolnionym z tajemnicy, ale wręcz zostaje nałożony obowiązek ujawnienia informacji. Wśród wymienionych podmiotów są m.in. sąd lub prokuratora, organy KAS, Prezes NIK, czy służby bezpieczeństwa, jak: Policja, ABW, jeżeli jest to konieczne do skutecznego zapobieżenia popełnieniu przestępstwa, jego wykrycia albo ustalenia sprawców. Obowiązek ujawnienia informacji stanowiących tajemnicę zawodową istnieje również na żądanie jedynego inwestora alternatywnej spółki inwestycyjnej, jeżeli regulacje wewnętrzne ASI tak stanowią.

Nowością jest wskazanie CBA jako podmiotu mogącego żądać informacji, jeżeli jest to konieczne, do skutecznego zapobieżenia popełnieniu przestępstwa, jego wykrycia albo ustalenia sprawcy i uzyskania dowodów lub weryfikacji prawdziwości oświadczenia albo deklaracji dotyczących konfliktu interesów, podlegających weryfikacji CBA.

Regulacje przewidują, że Fundusz wierzytelności może ujawniać informacje dotyczące nabytych wierzytelności lub puli wierzytelności podmiotom, z którymi zawarł umowy, związane z procesem przeniesienia ryzyka z wierzytelności.

W najnowszych regulacjach potwierdzono, że udostępnianie informacji na zasadach i w trybie określonych w Umowie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem USA w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej.

Co ciekawe, zgodnie z najnowszymi regulacjami, samo przekazanie informacji stanowiącej tajemnicę zawodową stanowi tajemnicę. Wprowadzono obowiązek zachowania w tajemnicy informacji o przekazaniu danych ABW, CBA, Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, Policji i Inspektorowi Nadzoru Wewnętrznego.

Fundusz inwestycyjny w przypadku wykonywania obowiązków dotyczących przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu może przetwarzać i udostępniać informacje, w tym informacje stanowiące tajemnicę zawodową poszczególnym instytucjom.

W ustawie określone są także uprawnienia KNF. Komisja oraz jej upoważnieni przedstawiciele mają prawo dostępu do informacji poufnych oraz do informacji stanowiących tajemnicę zawodową będących w posiadaniu podmiotów zobowiązanych do zachowania tej tajemnicy.

Warto wskazać, że nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej przekazywanie informacji stanowiących taką tajemnicę: za zgodą osoby, której ta informacja dotyczy; w zawiadomieniu o przestępstwie oraz dokumentach przekazywanych w uzupełnieniu do zawiadomienia; szefom poszczególnym instytucji publicznych, czy organom podatkowym,

Nie łamie także tajemnicy przekazanie informacji przez zarządzającego ASI podmiotowi wiodącemu, czyli podmiotowi dominującemu, organowi nadzoru sprawującego nadzór uzupełniający oraz podmiotowi obowiązanemu do zgłoszenia informacji o beneficjentach rzeczywistych do CRBR.

Nowelizacja ustawy wskazuje także, że nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej przekazanie przez zarządzającego ASI informacji stanowiących taką tajemnicę, dotyczących zarządzającego ASI lub zarządzanej alternatywnej spółki inwestycyjnej: podmiotom posiadającym prawa uczestnictwa alternatywnej spółki inwestycyjnej, a także innym podmiotom w związku z podejmowaniem czynności związanych z wprowadzaniem do obrotu lub realizacją polityki inwestycyjnej alternatywnej spółki inwestycyjnej, przejęciem zarządzania alternatywną spółką inwestycyjną, czy podejmowaniem czynności związanych z łączeniem, podziałem i przekształcaniem ASI.

Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej rozciąga się również na osoby, którym informacje stanowiące na mocy ustawy zostały ujawnione.

SANKCJE

Temat tajemnicy zawodowej jest o tyle ważny, że zgodnie z ustawą, zarządzający ASI jest obowiązany zapewnić ochronę informacji poufnych i stanowiących tajemnicę zawodową.

Ustawodawca przewiduje wysokie kary za ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę zawodową i wykorzystania ich niezgodnie z przeznaczeniem. Jest to przestępstwo, które podlega grzywnie do 1 000 000 zł albo karze pozbawienia wolności do lat 3, a jeżeli sprawca informacje ujawnia w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, sprawca podlega grzywnie do 5 000 000 zł albo karze pozbawienia wolności do lat 5, albo obu tym karom łącznie.

Autorzy:

Bartosz Niewiadomski, asystent prawny

Jarosław Rudy, radca prawny

[1]  M. Michalski, w: M. Michalski, L. Sobolewski, Prawo o funduszach…, s. 293