Rewolucja w crowdfundingu

Crowdfunding, czyli tzw. finansowanie społecznościowe jest coraz częściej stosowana formą alternatywnego finansowania, z której korzystają głównie przedsiębiorstwa typu start-up oraz małe i średnie przedsiębiorstwa. W związku z rosnącym zainteresowaniem tą instytucją wśród przedsiębiorców i inwestorów, niezbędnym stało się uregulowanie tej kwestii na tak dużym rynku, jakim jest rynek europejski. W odpowiedzi na to, z początkiem października tego roku, Parlament Europejski przyjął regulacje dotyczące crowdfundingu. W skład tych regulacji wchodzi rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 7 października 2020 r. w sprawie europejskich dostawców usług finansowania społecznościowego dla przedsięwzięć gospodarczych oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2017/1129 i dyrektywę (UE) 2019/1937 (Rozporządzenie). Oprócz tego, PE przyjął nowelizację dyrektywy MiFID II, która wyłącza stosowanie przepisów tej dyrektywy do dostawców usług finansowania społecznościowego.

1. Czym jest finansowanie społecznościowe?

Crowdfunding definiuje się jako rodzaj gromadzenia i alokacji kapitału przekazywanego na rzecz rozwoju określonego przedsięwzięcia w zamian za określone świadczenia zwrotne, które angażują szerokie grono kapitałodawców, charakteryzuje się wykorzystaniem technologii teleinformatycznych oraz niższą barierą wejścia i lepszymi warunkami transakcyjnymi niż ogólnodostępne na rynku.^[1]

Proces związany z finansowaniem społecznościowym wiąże się zwykle z udziałem 3 podmiotów:

• Właściciela projektu, który chce uzyskać kapitał, aby móc zrealizować swój projekt,
• Inwestorów, którzy finansują ten projekt,
• Dostawcy usług finansowania społecznościowego, który pośredniczy pomiędzy właścicielami projektów i inwestorami przy pomocy odpowiedniej infrastruktury internetowej.

Crowdfunding może przyjąć różne postaci, jednak omawiane Rozporządzenie ma zastosowanie tylko do finansowania społecznościowego opartego na pożyczkach i inwestycyjnego modelu finansowania społecznego.

2. Nowy limit zbiórek

Rozporządzenie wprowadza nowy limit łącznej wartości oferty, do której będzie miało ono zastosowanie i ustala go na poziomie 5.000.000 EUR, liczonych w okresie 12 miesięcy. Jest to ogromna zmiana w porównaniu do poprzednio obowiązującego limitu na poziomie 1.000.000 EUR. Niewątpliwie pozwoli to znacząco poszerzyć katalog projektów finansowanych w ten właśnie sposób i otworzy nowe możliwości dla inwestycji wymagających dużego wkładu rozwojowego.

3. Reglamentacja działalności

Usługi finansowania społecznościowego będą mogły być świadczone tylko przez osoby prawne, które mają siedzibę w Unii Europejskiej i które uzyskały zezwolenie na prowadzenie działalności jako dostawcy usług finansowania społecznościowego. Uprawnionymi do udzielania takich zezwoleń będą właściwe organy państwa członkowskiego. Ważnym elementem nowej regulacji jest możliwość prowadzenia działalności na terenie całej Unii Europejskiej po uzyskaniu zezwolenia tylko w jednym państwie członkowskim. Dodatkowe zezwolenia nie będą wymagane, a państwa członkowskie nie będą mogły ograniczać działalności podmiotów, które już uzyskały zezwolenie w innym państwie członkowskim. Otworzy to dostawcom usług finansowania społecznościowego granice i pozwoli rozprzestrzenić swoją działalność na terenie całej Unii. Dzięki temu rynek zostanie ujednolicony i być może będzie to największy rynek finansowania społecznościowego na świecie.

4. Ochrona inwestorów

Aby zapewnić odpowiednią ochronę inwestorów, unijny ustawodawca wprowadza podział inwestorów na doświadczonych i niedoświadczonych, posiłkując się definicją klienta profesjonalnego zawartą w załączniku II do dyrektywy 2014/65/UE. W związku z różnymi kategoriami inwestorów stworzone zostały różne poziomy środków ochrony inwestorów stosowanych przez dostawców usług finansowania społecznościowego. Nakierowane są one na szczególną ochronę inwestorów niedoświadczonych. Wśród mechanizmów ochronnych zawartych w Rozporządzeniu można wyróżnić:

• Obowiązek jasnego i rzetelnego informowania klientów,
• Wstępny test wiedzy oraz symulacja zdolności ponoszenia strat dla inwestorów niedoświadczonych,
• Okres namysłu przed zawarciem umowy, wynoszący 4 dni kalendarzowe od momentu złożenia przez potencjalnego inwestora niedoświadczonego oferty inwestycyjnej lub oświadczenia o wyrażeniu zainteresowania,
• Arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych.

5. Arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych

Dostawcy usług finansowania społecznościowego zobowiązani są przekazać potencjalnym inwestorom arkusz kluczowych informacji inwestycyjnych w przypadku każdej oferty finansowania społecznościowego. Rozporządzenie szczegółowo określa katalog informacji, które dostawcy są obowiązani zawrzeć w arkuszu kluczowych informacji inwestycyjnych, jak i wymogi co do formy arkuszu. Należy zaznaczyć, że odpowiedzialność za informacje zawarte w arkuszu kluczowych informacji inwestycyjnych ponosi właściciel projektu, a dostawca przed i po przekazaniu arkuszu potencjalnym inwestorom musi weryfikować kompletność, prawidłowość i jasność informacji w nim zawartych. Wymogi te mają zwiększyć świadomość inwestorów odnośnie podejmowanych inwestycji i uchronić ich przed utratą zainwestowanych środków.

6. Tablica ogłoszeń

Wprowadzona do Rozporządzenia tzw. tablica ogłoszeń to nic innego jak prekursor swoistego rynku wtórnego, dzięki któremu klienci będą mogli ogłaszać swoje zainteresowanie kupnem lub sprzedażą pożyczek, zbywalnych papierów wartościowych lub instrumentów dopuszczonych na potrzeby finansowania społecznościowego, które były pierwotnie oferowane na tej platformie, pod warunkiem, że na tablicy ogłoszeń nie zestawia się zleceń kupna i sprzedaży przez osoby trzecie, w sposób, który skutkuje zawarciem umowy.

7. Podsumowanie

Długo wyczekiwane i niezbędne Rozporządzenie normujące unijny rynek crowdfundingu należy ocenić pozytywnie. Nie jest to jednak ostateczny ,,kształt” Rozporządzenia, ponieważ przepisy mają być uszczegóławiane poprzez regulacyjne standardy techniczne, przyjmowane przez Komisję Europejską we współpracy z ESMA i EUNB.

Przewidywany 12-miesięczny okres przejściowy pozwoli państwom członkowskim spokojnie implementować nowe przepisy do krajowych porządków prawnych. Podmioty, które prowadziły platformy finansowania społecznościowego na podstawie dotychczasowych przepisów muszą przystosować swoją działalność do nowych rygorów w przeciągu 24 miesięcy. W tym okresie mogą świadczyć usługi w dotąd obowiązującej formie.

Nowe, obszerne regulacje pozwolą spopularyzować finansowanie społecznościowe jako sposób uzyskiwania kapitału przez przedsiębiorstwa typu start-up oraz małe i średnie przedsiębiorstwa. Udogodnienia związane z uzyskaniem zezwolenia przez dostawców usług finansowania społecznościowego pozwolą im świadczyć usługi na rynkach zagranicznych. Skutkiem tego może być rosnące zaangażowanie społeczeństwa, a przede wszystkim tzw. inwestorów niedoświadczonych, w inwestowanie oszczędności i to nie tylko na terenie swojego państwa. Przygotowany na to unijny ustawodawca zapewnił im odpowiednią ochronę, a także weryfikację wiedzy i świadomości podejmowanych decyzji oraz inwestycji. Dzięki czemu cały proces będzie odbywał się w sposób możliwie jak najbardziej bezpieczny.

Maciej Marzec

Źródła:

^[1] M. Czyżewska, J. Pach, K. Sala, Ekonomia społeczna i przedsiębiorczość, innowacje-środowisko, wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2020, s. 145.

https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/fin_tech/aktualnosci?articleId=71145&p_id=18

https://eurocrowd.org/2020/10/05/european-parliament-adopts-eu-rules-for-crowdfunding-platforms-under-ecsp/

https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20201002IPR88439/final-vote-on-eu-rules-for-crowdfunding-platforms