Jak „słono” pracodawca zapłaci za swój błąd, kiedy omyłkowo przeleje pieniądze na konto pracownika?

Pracodawcy, niejednokrotnie zatrudniający po kilka tysięcy pracowników, dokonują kilku tysięcy przelewów płatniczych miesięcznie na rachunki bankowe osób zatrudnionych. Co należy zrobić w sytuacji, gdy jeden z tych przelewów trafi nie do tego odbiorcy, do którego powinien? Czy Pracodawca ma prawo dochodzić zwrotu takich środków i czy przepisy prawa pracy chronią pracownika przez takim roszczeniem?

Celem lepszego zrozumienia zagadnienia prezentujemy case study sprawy naszego klienta. Tym ciekawszy, że z elementem międzynarodowym, gdzie zastosowanie prawa polskiego nie było oczywistym wyborem.

Pracodawca ze Szwecji i Pracownik z Polski byli związani stosunkiem pracy. Pracownik wykonywał umowę o pracę przez okres około dwóch miesięcy, pracując w Szwecji na podstawie umowy o pracę podlegającej prawu szwedzkiemu. Po okresie dwóch miesięcy Pracownik został zwolniony. Po ustaniu stosunku pracy Pracodawca wykonał dwa przelewy na rachunek obowiązanego. Pierwszy z nich był wynagrodzeniem za pracę za poprzedni miesiąc, natomiast drugi został wykonany przez pomyłkę na kwotę około 15-krotnie wyższą niż wynagrodzenie. Niezwłocznie po wykryciu pomyłki, Pracodawca skontaktował się z pracownikiem, informując o pomyłce i prosząc o zwrot omyłkowo przelanej kwoty. Obowiązany nie zwrócił pieniędzy, a sprawa trafiła do naszej kancelarii.

Z uwagi na element międzynarodowy w tej sprawie pierwszą czynnością było ustalenie, czy zachodzi właściwość prawa polskiego. Wszak strony łączył stosunek pracy regulowany prawem szwedzkim, Pracodawca miał siedzibę w Szwecji, a omyłkowego transferu dokonał szwedzki bank.

Zgodnie z art. 10 Rozporządzenia (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych (Rzym II) :

1. Jeżeli zobowiązanie pozaumowne z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, w tym także z nienależnego świadczenia, dotyczy istniejącego pomiędzy stronami stosunku, takiego jak stosunek wynikający z umowy lub z czynu niedozwolonego, który jest ściśle związany z tym bezpodstawnym wzbogaceniem, podlega ono prawu właściwemu dla tego stosunku.

2. W przypadku, gdy prawa właściwego nie można ustalić na podstawie ust. 1, a strony mają w chwili wystąpienia zdarzenia będącego źródłem bezpodstawnego wzbogacenia, miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie, stosuje się prawo tego państwa.

3. W sytuacji, gdy prawa właściwego nie można ustalić na podstawie ust. 1 lub 2, prawem właściwym jest prawo państwa, w którym nastąpiło bezpodstawne wzbogacenie.

4. W przypadku, gdy ze wszystkich okoliczności sprawy wyraźnie wynika, że zobowiązanie pozaumowne z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia pozostaje w znacznie ściślejszym związku z państwem innym niż państwo wskazane w ust. 1-3, stosuje się prawo tego innego państwa.

Na podstawie ww. przepisu ustaliliśmy właściwość prawa polskiego, bowiem w naszej ocenie:

• Nienależne świadczenie nie dotyczyło stosunku pracy, łączącego Pracodawcę z Pracownikiem;
• Pracownik wskazał Pracodawcy miejsce swojego stałego pobytu w Polsce – Pracodawca nie posiadał żadnych innych danych adresowych dot. Pracownika;
• Bezpodstawne wzbogacenie nastąpiło na terenie Polski, ponieważ transfer został wykonany na rachunek bankowy prowadzony przez polski bank z siedzibą w miejscu zameldowania Pracownika;

Pogląd ten podzielił Sąd Rejonowy, który w odpowiedzi na złożony przez kancelarię wniosek o zabezpieczenie roszczenia pieniężnego, uznał się za właściwy do orzekania w sprawie oraz udzielił klientowi zabezpieczenia roszczenia, wyznaczając dwutygodniowy termin do wniesienia powództwa.

Teraz Pracodawca w spokoju ducha czeka na środki zabezpieczone przez komornika. Kancelaria przygotowała pozew o zapłatę, a prawdopodobieństwo wygranej jest wysokie.

Czy w każdej sprawie można tak efektywnie i skutecznie zabezpieczyć interesy Pracodawcy i czy w takim przypadku prawo pracy chroni Pracownika?

Prawo pracy chroni Pracownika tylko w tym zakresie, że zabrania Pracodawcy potrącenia sobie przysługującej Pracodawcy wierzytelności z wierzytelnością przysługującą Pracownikowi (np. z wynagrodzenia). W pozostałym zakresie zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego, w szczególności art. 405-410 k.c. Szczególnie istotny jest tutaj przepis art. 409 k.c., zgodnie z którym Pracownik nie musi zwracać kwoty omyłkowo przelanej przez Pracodawcę na jego rachunek bankowy, jeśli kwotę tę już rozdysponował nie mając świadomości, że powinien był liczyć się z obowiązkiem jej zwrotu. Praktyka orzecznicza pokazuje niezwykle „pro pracowniczą” wykładnię tego przepisu przez polskie sądy, które rzadko zobowiązują Pracowników do zwrotu nienależnego świadczenia w sytuacji, gdy nie ma jednoznacznych dowodów na to, że Pracodawca poinformował Pracownika o pomyłce, wyraźnie wskazując na obowiązek zwrotu środków. Konsekwencje takiej omyłki mogą być więc dla Pracodawcy dotkliwe, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę, że najczęściej przelewów dokonują pracownicy księgowości i ich ewentualna odpowiedzialność za taki błąd zazwyczaj będzie ograniczona do 3 krotności ich wynagrodzenia za pracę, co w przedmiotowym przypadku nie starczyłoby nawet na pokrycie 20% szkody, jaką poniósł nasz szwedzki Pracodawca.

W takich sprawach liczy się zatem szybkość reakcji i profesjonalne działania prawne. Jeśli zatem Państwu przydarzy się taka omyłka, nie traćcie ani chwili i kontaktujcie się ze swoim prawnikiem- w takiej sytuacji dosłownie: „czas to pieniądz”.

Autorka:

Katarzyna Hiller, radca prawny

Michał Skrzypczak, asystent prawny