Akcje aportowe po uchyleniu art. 336 Kodeksu Spółek Handlowych

W związku ze zmianą Kodeksu Spółek Handlowych (dalej: KSH) z dniem 1 marca 2021 roku papierowe dokumenty akcji wygasły z mocy prawa, a ich miejsce zajęły elektroniczne odpowiedniki, zapisane w rejestrze akcjonariuszy. Wraz z tą głośno komentowaną zmianą ustawodawca wprowadził mniej popularne modyfikacje kodeksu, między innymi doszło do uchylenia art. 336 KSH. Wraz z uchyleniem wspomnianego artykułu nasuwa się pytanie czy miało to wpływ na akcje aportowe? Czy ta zmiana legislacyjna powoduje ich całkowitą eliminację z polskiego porządku prawnego, czy jedynie modyfikację ich znaczenia?

Rodzaje akcji

Akcje są papierami wartościowymi o określonej wartości nominalnej, będącymi dowodem praw majątkowych przysługujących akcjonariuszom oraz stwierdzającymi ich udział w majątku spółki. Wyróżnić można wiele kategorii i podkategorii akcji. Podstawowy podział ustawowy znaleźć można w art. 334 § 1 KSH, zgodnie z którym akcje mogą być imienne lub na okaziciela. W kodeksie znaleźć można również inne typy, między innymi akcje zwykłe i akcje uprzywilejowane oraz akcje głosowe i akcje nieme.

Akcje aportowe to akcje otrzymywane w zamian za aport, który jest niczym innym jak wkładem niepieniężnym wniesionym do spółki. Akcje te muszą być pokryte w całości przed zarejestrowaniem spółki.

Zmiana ksh w dniu 1 marca 2021 roku

Dematerializacja akcji dotyczy spółek komandytowo-akcyjnych, akcyjnych oraz prostych spółek akcyjnych. Procedura dematerializacji od początku nastawiona była na jeden główny cel – zwiększenie bezpieczeństwa obrotu akcjami spółek niepublicznych. Aby osiągnąć wspomniany cel ustawodawca wyznaczył 1 marca 2021 r. jako dzień wygaśnięcia obowiązywania papierowych dokumentów akcji. Od tamtej chwili akcje mają formę zapisu w rejestrze akcjonariuszy.

Do momentu dematerializacji akcje na okaziciela zbywane były w drodze przeniesienia dokumentu akcji na nabywcę, natomiast zbycie akcji imiennych wymagało dodatkowego pisemnego oświadczenia o przeniesieniu tytułu własności na nabywcę. Po nowelizacji poza wyjątkami wskazanymi w kodeksie zbycie obu rodzajów akcji dochodzi do skutku dopiero z chwilą wpisu odpowiedniej wzmianki w rejestrze.

Akcje aportowe

Wraz z wprowadzeniem dematerializacji ustawodawca uchylił art. 336 KSH, który przewidywał, że akcje aportowe powinny pozostawać akcjami imiennymi do zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w którym nastąpiło pokrycie tych akcji. W okresie do zatwierdzenia akcje te nie mogły być zbywane ani zastawiane. Dodatkowo w tym okresie akcje te były zatrzymywane w spółce na zabezpieczenie roszczeń o odszkodowanie z tytułu niewniesienia wkładów niepieniężnych lub wad wkładów. Przepis przyznawał również pierwszeństwo tym roszczeniom przed wierzytelnościom nieuprzywilejowanym. Zgodnie z wyłączeniem z § 3 artykułu nie dotyczył on akcji obejmowanych w ramach podwyższenia kapitału spółki, które w związku z ubieganiem się o ich dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym podlegały dematerializacji.

Uchylenie wspomnianego artykułu znacznie zmieniło instytucję akcji aportowych. Dopuszczono możliwość akcji aportowych jako akcji na okaziciela. W rezultacie omówionej wyżej zmiany polegającej na dematerializacji akcji, spółki zyskały narzędzie w postaci rejestru akcjonariuszy, do którego mają nieograniczony dostęp, co umożliwia im identyfikację wszystkich akcjonariuszy, również tych posiadających akcję na okaziciela. Uzasadnienie pozostawania akcji aportowych akcjami imiennymi do czasu zatwierdzenia sprawozdawania finansowego straciło więc rację bytu.

Drugim ważnym następstwem uchylenia art. 336 KSH pozostaje umożliwienie zbywania akcji aportowych przed dniem zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok obrotowy, w którym nastąpiło pokrycie tych akcji aportem. Co stanowiło znaczna przeszkodę w obrocie akcji w alternatywnym systemie obrotu (ASO).

Autorzy:

Jarosław Rudy, radca prawny 

Dorota Brzęk, aplikantka radcowska