Zmiany w przepisach o L4 – co przyniesie rok 2025?

Zwolnienia lekarskie od zawsze budziły wiele pytań i wątpliwości, szczególnie gdy chodzi o granice między odpoczynkiem a podejmowaniem różnych działań w trakcie choroby. Obecny stan prawny, który wymaga od osoby na L4 powstrzymywania się od pracy zarobkowej i działań niezgodnych z celem zwolnienia, bywa trudny do jednoznacznej interpretacji. Nadchodzące zmiany w przepisach, jeśli zostaną wprowadzone, mają na celu doprecyzowanie tych zasad, co wpłynie zarówno na komfort pracowników, jak i na możliwości kontroli przez ZUS oraz pracodawców.

Czy mogę odebrać telefon od szefa?

Obecne przepisy są w tej kwestii bezlitosne. Przykładem może być pracownik, który podczas L4 odebrał telefon od przełożonego z prośbą o wyjaśnienie jednego z dokumentów. Choć rozmowa trwała zaledwie 10 minut, ZUS podczas kontroli uznał to za „pracę zarobkową”, w konsekwencji czego pracownik stracił zasiłek chorobowy za cały okres zwolnienia.

Jedną z kluczowych zmian będzie wprowadzenie jasnej definicji „pracy zarobkowej”. Obecnie każde działanie, które choćby w minimalnym stopniu może być uznane za wykonywanie obowiązków zawodowych, wiąże się z ryzykiem utraty prawa do zasiłku chorobowego. Przykładowo, odebranie telefonu od szefa lub odpisanie na e-mail w sprawach służbowych jest traktowane jako praca, co może prowadzić do surowych konsekwencji, takich jak odebranie świadczenia za cały okres zwolnienia. Nowe przepisy mają jednak wprowadzić wyjątki dla czynności incydentalnych, które są konieczne z uwagi na szczególne okoliczności, na przykład podpisanie pilnych dokumentów, które bez tego mogłyby przynieść firmie straty. Dzięki temu osoby chore nie będą musiały obawiać się, że drobny gest pomocy pracodawcy zostanie wykorzystany przeciwko nim.

Czy mogę iść na zakupy?

Zmiany mają również na celu usystematyzowanie podejścia do aktywności niezwiązanych bezpośrednio z pracą, ale potencjalnie niezgodnych z celem zwolnienia lekarskiego. Obecnie orzecznictwo wskazuje, że za takie działania mogą być uznane remonty, udział w zawodach sportowych czy wyjazdy rekreacyjne. Jednocześnie można wykonywać czynności życia codziennego, takie jak zakupy czy spacery, ale granica między jednym a drugim bywa płynna. W nowych przepisach planuje się wyraźne określenie, że tylko działania utrudniające leczenie lub wydłużające rekonwalescencję będą traktowane jako niezgodne z celem zwolnienia. Oznacza to, że pracownicy będą mogli bez obaw udać się na zakupy, wizytę lekarską czy spacer, nawet jeśli budzą one podejrzenia pracodawców.

Czy mogę wyjechać za granicę?

Kolejna zmiana dotyczy miejsca przebywania podczas zwolnienia. Obecnie osoba na L4 musi przebywać pod adresem wskazanym lekarzowi lub zgłoszonym ZUS i pracodawcy. Nieobecność w czasie kontroli może skutkować utratą zasiłku, nawet jeśli była związana z wizytą u lekarza czy zakupami. Wprowadzenie nowych przepisów umożliwi wykazanie, że nieobecność była uzasadniona względami zdrowotnymi lub koniecznością podjęcia niezbędnych działań. Co więcej, uregulowane zostanie przebywanie za granicą podczas zwolnienia. Jeśli adres w innym kraju zostanie zgłoszony i uzasadniony, na przykład zaleceniami lekarza, przebywanie za granicą nie będzie już podstawą do utraty zasiłku.

Czy mogę pracować w innej pracy?

Nowe przepisy mają również wprowadzić możliwość różnicowania niezdolności do pracy w zależności od charakteru zatrudnienia. Lekarz będzie mógł wskazać, że pracownik jest niezdolny do pracy w jednym miejscu, ale zdolny do wykonywania innego rodzaju zadań, jeśli nie wpływają one negatywnie na jego stan zdrowia. Przykładem może być chirurg z urazem ręki, który nie może operować, ale może prowadzić wykłady akademickie. Dzięki temu pracownicy będą mogli zarabiać w jednej pracy, nie tracąc zasiłku chorobowego z drugiej.

Czy remont mieszkania to problem?

Nowe przepisy niewiele zmienią w tej kwestii. Działania mogące pogorszyć stan zdrowia, takie jak remonty czy prace wymagające dużego wysiłku, nadal będą skutkować utratą prawa do świadczenia. Natomiast wydaje się, że drobne czynności, jak wizyta w sklepie budowlanym po kilka narzędzi, będą uznawane za dopuszczalne.

Podsumowanie

Przyjęcie nowych przepisów może znacząco poprawić sytuację pracowników, ułatwiając im poruszanie się w często niejasnych zasadach związanych ze zwolnieniami lekarskimi. Drobne czynności, jak odbieranie telefonów, zakupy czy krótkie wyjazdy, nie będą już wywoływały strachu przed konsekwencjami. Jednocześnie pracodawcy zyskają narzędzie do precyzyjniejszego definiowania obowiązków, jakie mogą być wykonywane w trakcie choroby np. obowiązek przekazania spraw na czas nieobecności pracownika telefonicznie lub mailowo.

Z drugiej strony pracownicy powinni być czujni, by nowe przepisy nie stały się pretekstem do nadużyć ze strony pracodawców, którzy mogliby oczekiwać wykonywania „incydentalnych” czynności na L4.

Wszystkie te zmiany mają wejść w życie od 1 stycznia 2025 roku, choć proces legislacyjny jeszcze trwa. Proponowane regulacje oznaczają większą elastyczność i bezpieczeństwo w podejmowaniu codziennych działań, bez obawy o utratę świadczeń. Dlatego niezwykle ważne będzie zrozumienie nowych zasad i umiejętne korzystanie z przysługujących praw.

Zmiany te mogą znacząco wpłynąć na praktykę zarówno pracowników, jak i pracodawców. Jeśli masz wątpliwości co do swoich praw podczas L4 lub obawiasz się, jakie konsekwencje mogą wynikać z Twoich działań, skontaktuj się z nami. Wyjaśnimy przepisy, doradzimy i pomożemy zadbać o Twoje interesy.

Autorki:

Zuzanna Włoczko, aplikantka adwokacka

Katarzyna Hiller, radca prawny