Wigilia wolna od pracy już w 2024 roku?

W Sejmie trwają prace nad złożonym przez posłów Lewicy projektem ustawy zakładającym wprowadzenie dodatkowego dnia wolnego w Wigilię. Na początku listopada zdecydowano o skierowaniu projektu do dwóch komisji: Komisji Polityki Społecznej i Rodziny oraz Komisji Gospodarki i Rozwoju. Posłowie odrzucili rozwiązanie alternatywne, polegające na niezwłocznym przejściu do drugiego czytania, wydłużając w ten sposób ścieżkę legislacyjną projektu.

W trosce o dobro pracowników

Projekt ustawy zakłada, że Wigilia będzie dniem wolnym dla wszystkich pracowników, również pracowników placówek handlowych, którzy według obecnie obowiązujących przepisów pracują tego dnia do godz. 14. W uzasadnieniu projektu, posłowie Lewicy wskazali, że Wigilia jest jednym z najważniejszych dni w polskiej tradycji, głęboko zakorzenionym w religii i kulturze. Wiele osób traktuje ten dzień nie tylko jako przygotowanie do Świąt Bożego Narodzenia, ale jako święto samo w sobie. Obecny stan rzeczy jest więc niezgodny z potrzebami i oczekiwaniami społeczeństwa. Zaznaczono ponadto, iż dodatkowy dzień wolny w Wigilię ułatwiłby pracownikom połączenie życia zawodowego z życiem prywatnym – w tym sprawowanie opieki nad dziećmi, które najczęściej w tym dniu nie mają zajęć edukacyjnych. Rozgraniczenie sfery służbowej i prywatnej poprzez wprowadzenie wolnej Wigilii może pozytywnie wpłynąć na dobrostan pracowników, co w dłuższej perspektywie poprawi ich wydajność i zadowolenie z pracy. Projektodawcy zwrócili także uwagę na problem nierówności w traktowaniu pracowników. Podczas gdy, w niektórych branżach praca w Wigilię jest szczególnie intensywna (np. w handlu), w większości firm, pracuje się na „pół gwizdka”. Jeśli proponowane zmiany wejdą w życie, Polska będzie dwunastym krajem Unii Europejskiej z Wigilią ustawowo wolną od pracy. Takie rozwiązanie zostało dotychczas przyjęte m.in.
w Czechach, Danii, Estonii, Finlandii, Litwie, Słowacji oraz na Węgrzech.

Skutki gospodarcze trudne do oszacowania

Główne argumenty przeciwników przyjęcia projektu ustawy koncentrują się wokół kwestii gospodarczych. Wskazują oni, że ustanowienie Wigilii dniem wolnym od pracy spowoduje obniżenie wpływów z podatku od towarów i usług oraz spowolnienie wzrostu gospodarczego. Jednak, ze względu na specyfikę pracy tego dnia, oszacowanie skutków gospodarczych wprowadzenia projektowanych rozwiązań jest bardzo trudne. Prosty szacunek polegający na podzieleniu Produktu Krajowego Brutto lub wpływów z VAT  przez liczbę dni roboczych w tym przypadku nie spełnia swojej roli, ponieważ 24 grudnia nie jest traktowany przez pracodawców i pracowników jak zwykły dzień roboczy. W wielu zakładach pracy, tego dnia, skraca się godziny pracy lub całkowicie zwalnia z obowiązku świadczenia pracy.
To, w jakim stopniu dodatkowy dzień wolny będzie oddziaływał na gospodarkę zależy w dużej mierze od branży. Największe negatywne skutki prognozowane są w branży przemysłowej, która pracuje w systemie wymagającym ciągłości pracy. Analizując skutki gospodarcze,
nie można jednak pomijać faktu, że niektóre sektory działalności gospodarczej (głównie turystyka i gastronomia) znacząco zyskają na dodatkowym dniu wolnym.

Czy Wigilia zastąpi inny dzień wolny?

Obecnie w ustawie o dniach wolnych od pracy mamy 13 dni ustawowo wolnych od pracy. Środowisko pracodawców silnie sprzeciwia się wprowadzeniu kolejnego dnia wolnego. Pracodawcy proponują rozwiązanie polegające na likwidacji innego dnia w zamian za wolną Wigilię – np. Święta Trzech Króli albo 1 maja. Wskazują jednak, że ewentualne zmiany mogłyby wejść w życie dopiero w przyszłym roku, argumentując, że ustanowienie tegorocznej Wigilii dniem wolnym zdezorganizuje już zaplanowaną pracę i narazi ich na dodatkowe koszty (wynikające np. z przerwania ciągłości pracy zakładu).

Czy tegoroczna wigilia będzie dniem wolnym?

Szanse na to, że już tegoroczna Wigilia będzie dniem wolnym od pracy są niewielkie – do 24 grudnia pozostało tylko kilka tygodni, a projekt nadal rozpatrywany jest przez sejmowe komisje. Aby doszło do uchwalenia nowych regulacji jeszcze przed Wigilią, zarówno komisje, jak i parlamentarzyści musieliby pracować w wyjątkowo ekspresowym tempie. Na ten moment, najbardziej prawdopodobnym scenariuszem wydaje się więc, że nowe przepisy zostaną przyjęte, ale z rocznym vacatio legis – oznacza to, że Wigilia będzie dniem wolnym dopiero w 2025 roku.

Autorki:

Karolina Odrobina, asystentka prawna

Katarzyna Hiller, radca prawny