Pracodawco! Od lipca obowiązują nowe, surowsze zasady zatrudniania Ukraińców

1 lipca 2024 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (tzw. specustawy ukraińskiej). To kolejna nowelizacja tej ustawy, modyfikująca zasady zatrudniania Ukraińców w Polsce. Podstawowe założenia specustawy nie uległy jednak zmianie. Polscy pracodawcy nadal będą mogli zatrudniać Ukraińców bez konieczności uzyskania zezwolenia. Jedynym wymogiem formalnym pozostanie obowiązek złożenia przez pracodawcę powiadomienia o powierzeniu im wykonywania pracy do powiatowego urzędu pracy. Takie powiadomienie składane jest elektronicznie po rozpoczęciu pracy przez obywatela Ukrainy.

Warunki zatrudniania obywateli Ukrainy

W Polsce może pracować obywatel Ukrainy, który:

• przebywa legalnie w Polsce i ma ważny tytuł pobytowy (np. zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt czasowy) albo
• przybył legalnie na terytorium Polski z terytorium Ukrainy, w okresie od 24 lutego 2022 r. w związku z działaniami wojennymi i deklaruje zamiar pozostania w Polsce (takie osoby objęte zostały ochroną czasową na terytorium RP, przyznawany jest im status UKR).

Za legalny uznawany jest także pobyt tych obywateli Ukrainy, którzy wjechali do Polski przed rozpoczęciem wojny i przebywali w naszym kraju na podstawie tytułu pobytowego, mimo że ich tytuł pobytowy utracił ważność. Z punktu widzenia legalności pobytu, kluczową kwestią jest data zakończenia ważności tytułu pobytowego – aby uznać pobyt za legalny, data ta musi przypadać w okresie od 24 lutego 2022 r..

Podstawowym warunkiem legalności zatrudnienia jest legalność przebywania na terytorium Polski przez obywatela Ukrainy. Jak wspomniano wyżej, do pełnej legalizacji zatrudnienia potrzeba jeszcze powiadomienia powiatowego urzędu pracy. W przypadku drugiej z ww. grup, powiadomienie jest jedynym sposobem legalizacji zatrudnienia. Natomiast Ukraińcy nieobjęci statusem UKR, mogą być zatrudniani, zarówno na podstawie powiadomienia, oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi, jak i zezwolenia na pracę cudzoziemca.

Lipcowa nowelizacja przedłużyła okres, do którego obywatele Ukrainy będą objęci czasową ochroną na terytorium RP. Ta ochrona, przysługiwać będzie do 30 września 2025 roku.

Zmiany wprowadzone nowelizacją

Ważną modyfikacją, która została wprowadzona jest skrócenie terminu na złożenie przez pracodawcę powiadomienia o powierzeniu pracy Obywatelowi Ukrainy do powiatowego urzędu pracy z 14 do 7 dni. Skrócony termin obowiązuje jeżeli rozpoczęcie pracy nastąpiło 1 lipca 2024 r. lub później.

Następną zmianą jest sprecyzowanie sytuacji, które wymagają od pracodawcy złożenia nowego powiadomienia w stosunku do tego samego pracownika. Dotychczas tzw. specustawa ukraińska nie zawierała katalogu tych przypadków, co rodziło wiele wątpliwości wśród pracodawców. Pracodawcy nie wiedzieli bowiem, jakie zdarzenia skutkują koniecznością złożenia ponownego powiadomienia. Nowe przepisy zawierają zamknięty katalog takich zdarzeń. Ponowne powiadomienie będzie potrzebne, jeżeli:

• zmienił się rodzaj umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonanie pracy a Obywatelem Ukrainy (np. zmiana umowy zlecenie na umowę o pracę);
• zmieniło się stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy;
• zmniejszono wymiar czasu pracy lub liczbę godzin pracy w tygodniu lub miesiącu określonym w powiadomieniu;
• obniżono miesięczną lub godzinową stawkę wynagrodzenia określoną w powiadomieniu.

Nowelizacja nałożyła na ukraińskich pracowników nowy obowiązek – konieczność poinformowania podmiotu powierzającego wykonanie pracy o uzyskaniu jednolitego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Zakreślono sztywne ramy czasowe na realizację tego obowiązku – 7 dni od dnia doręczenia decyzji. Pracodawca, po uzyskaniu takiej informacji, będzie obowiązany, w terminie 7 dni,  wysłać powiadomienie o powierzeniu wykonania pracy obywatelowi Ukrainy. Jeżeli pracodawca nie dopełni ciążącego na nim obowiązku, nie wysyłając powiadomienia we wskazanym terminie, zatrudnienie będzie uznawane za nielegalne. Podmiot powierzający pracę może ponieść negatywne konsekwencje wynikające z niezłożenia powiadomienia w terminie, jedynie pod warunkiem, że został należycie poinformowany przez swojego pracownika.

Nowelizacja nie zmieniła warunków zatrudniania obywateli Ukrainy w Polsce w sposób rewolucyjny. Widoczna staje się jednak tendencja do uściślania przepisów dot. podejmowania pracy przez obywateli tego kraju. Przedsiębiorstwa zatrudniające Ukraińców, powinny
na bieżąco śledzić zmiany wprowadzane w specustawie ukraińskiej, gdyż katalog obowiązków ciążących na pracodawcach, może ulec rozszerzeniu.

Autorki:

Karolina Odrobina, asystentka prawna

Katarzyna Hiller, radca prawny