Płaca nie taka wcale minimalna

Przy okazji implementowania do polskiego porządku prawnego zapisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 275 z 25.10.2022 r.) Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zdecydowała się na zaproponowanie zmian w definicji płacy minimalnej.

W projekcie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (UC62) zaproponowany został art. 15, zgodnie z którym: „Wysokość wynagrodzenia zasadniczego pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego w trybie art. 6”.

Wynagrodzenie zasadnicze, zgodnie z art. 2 pkt 25 projektu ustawy rozumiane jest jako podstawowy i obligatoryjny składnik wynagrodzenia pracownika bez dodatkowych składników do wynagrodzenia oraz innych świadczeń związanych z pracą, bez względu na system wynagradzania.

Tym samym, Minister w projekcie ustawy założyła, że wynagrodzenie zasadnicze pracownika, bez uwzględnienia innych składników wynagrodzenia, dodatków do wynagrodzenia czy innych świadczeń związanych z pracą, nie może być niższe niż ustalone w danym roku wynagrodzenie minimalne. Wynagrodzenie minimalne na gruncie projektu ustawy rozumiane jest więc jako „czysta” pensja bez dodatkowych świadczeń.

Pierwotne założenia projektu ustawy miały zmienić w sposób diametralny obowiązujące obecnie przepisy.

Zgodnie bowiem z art. 6 obecnie obowiązującej ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (tekst jedn. Dz.U. 2024 poz. 1773) wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia ustalonego w trybie art. 2 i art. 4.

Do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych.

Przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika nie uwzględnia się natomiast:
1) nagrody jubileuszowej; 2) odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy; 3) wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych; 4) dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej; 5) dodatku za staż pracy; 6) dodatku za szczególne warunki pracy.

Jak wynika z powyższego, w jeszcze obowiązującym stanie prawnym wynagrodzenia minimalnego nie należy rozumieć jako wynagrodzenia zasadniczego (chyba że warunki płacy pracownika przewidują pensję jednoskładnikową). Przyjęty system wynagradzania może obejmować więc różne dodatkowe składniki poza podstawą zasadniczą. Mogą to być premie, nagrody, dodatki czy prowizje. Składniki wynagrodzenia, które nie mogą zostać wliczone przy wyliczaniu wysokości minimalnego wynagrodzenia zostały wymienione w przywołanym wyżej przepisie. Tak więc suma wszystkich dopuszczalnych składników uzyskanych za przepracowany miesiąc powinna zapewniać aktualną kwotę minimalnego wynagrodzenia.

Zestawienie obecnie obowiązującego art. 6 z art. 15 projektu ustawy w sposób jednoznaczny ukazuje konsekwencje płynące z projektowanych zmian. Na skutek zredefiniowana wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, wynagrodzenie zasadnicze pracowników (którzy osiągają minimalny próg wynagrodzenia, przy sumarycznym zestawieniu wynagrodzenia zasadniczego i innych składników wynagrodzenia) będzie musiało zostać podwyższone do ustalonego przez ustawodawcę progu. Oznacza to dla wielu pracodawców drastyczny wzrost kosztów.

Projekt ustawy nie trafił jeszcze do Sejmu, ale na chwilę obecną Ministerstwo, po przeprowadzeniu konsultacji wycofało się z kontrowersyjnego przepisu. Jednak owe wycofanie nie oznacza całkowitej rezygnacji Ministerstwa ze zrównania płacy minimalnej z wynagrodzeniem zasadniczym. Jak można bowiem można wyczytać na stronie Rządowego Centrum Legislacji, obecnie projekt nie zawiera przepisów dot. minimalnego wynagrodzenia za pracę jako wynagrodzenia zasadniczego. Przewiduje natomiast etapowe wyłączanie poszczególnych składników z zakresu składnikowego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Etapowe wyłączanie poszczególnych składników z minimalnego wynagrodzenia zapewni, w ocenie Ministerstwa, odpowiednie vacatio legis, a pracodawcy będą mieć odpowiedni czas na dostosowanie do nowych przepisów. Jak więc wynika z powyższego, fakt wycofania się Ministerstwa ze swojego pomysłu nie oznacza jednak całkowitej rezygnacji z niego. Planowane jest stopniowe wyłączanie poszczególnych składników wynagrodzenia z zakresu wynagrodzenia minimalnego, aż do osiągnięcia stanu, gdy płaca minimalna oznaczać będzie „czyste” wynagrodzenie zasadnicze.

Prace nad projektem ustawy, zwłaszcza te w Sejmie, mogą przynieść jeszcze wiele zmian. Dlatego z wielką uwagą będziemy śledzić ich postęp.