Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki akcyjnej
Powszechną wiedzą jest, że członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w przypadku bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce, odpowiadają solidarnie za zobowiązania tej spółki. Podstawę odpowiedzialności stanowi art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych (dalej: „KSH”). Podobnie kształtuje się sytuacja członków zarządu prostej spółki akcyjnej. Zgodnie z art. 300132 § 1 KSH jeżeli egzekucja przeciwko prostej spółce akcyjnej okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. W odniesieniu do członków zarządu spółki akcyjnej brak jednak takiej regulacji. Czy to oznacza, że mogą się czuć bezpieczni, a wierzyciele, którzy nie wyegzekwowali nic od spółki, muszą zaakceptować stratę?
Obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości
Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe (dalej: „Prawo upadłościowe”) dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie trzydziestu dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna (np. spółka akcyjna, fundacja) albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, obowiązek ten spoczywa na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami. W przypadku spółki akcyjnej są to członkowie zarządu.
Podstawą do ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność dłużnika (spółki akcyjnej). Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Prawo upadłościowe w celu uproszczenia ocena niewypłacalności dłużnika – spółki akcyjnej, wprowadza dwa domniemania:
- Zgodnie z pierwszym domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące;
- Natomiast zgodnie z drugim, dłużnik będący osobą prawną (np. spółka akcyjna) albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.
Odpowiedzialność członków zarządu spółki akcyjnej
Zgodnie z art. 21 ust. 3 Prawa upadłościowego osoby, które są zobligowane do złożenia w imieniu dłużnika – spółki akcyjnej wniosku o ogłoszenie upadłości ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w ustawowym terminie, chyba że nie ponoszą winy.
Odpowiedzialność członka zarządu oparta jest na zasadzie winy, przy czym ww. przepis wprowadza swoiste domniemanie winy członka zarządu. Członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności wykazując, że nie ponosi winy za szkodę wierzyciela. jednak to na dłużniku ciąży obowiązek udowodnienia braku winy.
Drugą przesłanką konieczną do pociągnięcia członka zarządu do odpowiedzialności jest szkoda wierzyciela poniesiona na skutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki akcyjnej w terminie.
Czym jest szkoda dla wierzyciela, któremu spółka akcyjna nie zapłaciła? Domniemywa się, że w tym wypadku szkoda obejmuje wysokość niezaspokojonej wierzytelności tego wierzyciela wobec dłużnika, czyli dokładną kwotę, która należy się wierzycielowi, ale nie udało się jej wyegzekwować od dłużnika – spółki akcyjnej. W przypadku gdy wierzyciel uzyskał od spółki akcyjnej tylko część swoich pieniędzy, szkodę będzie stanowiła pozostała, niezapłacona część.
Ostatnią przesłanką jest związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem członków zarządu, polegającym na niewykonaniu obowiązku zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w przewidzianym terminie, a powstałą u wierzyciela szkodą. W związku z tym wierzyciel musi wykazać, że nieprawidłowe działanie członków zarządu doprowadziło do powstania u niego szkody. To jednak nie jest takie trudne, ponieważ istota postępowania upadłościowego sprowadza się do zaspokojenia (przynajmniej częściowego) wierzycieli niewypłacalnego dłużnika. Biorąc pod uwagę domniemanie wysokości szkody oraz brak wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika, związek ten wydaje się oczywisty.
Podsumowanie
Postępowanie przeciwko członkowi zarządu na podstawie art. 21 ust. 3 Prawa upadłościowego z pewnością nie należy do najłatwiejszych. Szczególne trudności może nastręczać wykazanie okoliczności, że dłużnik czy jego reprezentanci zobligowani byli do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (z powodu niewypłacalności dłużnika) lub wykazanie, że wniosek o ogłoszenie upadłości został zgłoszony z naruszeniem ustawowego terminu. Jeżeli jednak w grę wchodzą pieniądze, których nie uda się odzyskać w inny sposób, to takie postępowanie może być jedyną drogą dla wierzyciela do chociażby częściowego zaspokojenia.
Autorzy
Powiązane wpisy
Kryptowaluty, gotówka i AML: Jak nowe technologie kształtują rynki finansowe?
Kryptowaluty, gotówka i AML: Jak nowe technologie kształtują rynki finansowe?Czy wysokość wynagrodzeń przestanie być „tematem tabu”? – projekt nowelizacji Kodeksu pracy
Czy wysokość wynagrodzeń przestanie być „tematem tabu”? – projekt nowelizacji Kodeksu pracyWspólnicy Kancelarii Żyglicka i Wspólnicy wybrali wspólnika zarządzającego
Wspólnicy Kancelarii Żyglicka i Wspólnicy wybrali wspólnika zarządzającego