Kara ograniczenia wolności – między grzywną a pozbawieniem wolności

Każdy z nas zdaje sobie sprawę z tego czym jest kara pozbawienia wolności, wiemy też,  na czym polega grzywna. Czym jest jednak kara ograniczenia wolności?

Nazwa nadana przez ustawodawcę na pierwszy rzut oka może być myląca. Dlaczego? Ponieważ nie polega ona na, jak mogłoby się wydawać, częściowym pozbawieniu wolności, np. ograniczeniu jej do konkretnego miejsca lub ścisłych ram czasowych. Wielu osobom kara ograniczenia wolności kojarzy się z tak zwanymi „obrożami” – czyli elektronicznym systemem dozoru, jest to jednak błędne skojarzenie, choć przez krótki czas od 1 lipca 2015 roku do 15 kwietnia 2016 roku, właśnie w taki sposób kara ta wyglądała.

Czym zatem jest kara ograniczenia wolności?

To jedna z kar przewidzianych w polskim Kodeksie karnym ujęta w artykule 34. Głównym celem tej kary jest, wg art. 53 §1 Kodeksu karnego wykonawczego, wzbudzenie w skazanym woli kształtowania jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego.

Kara ograniczenia wolności to inaczej tak zwane prace społeczne. Polegają na wykonywaniu nieodpłatnej, nadzorowanej pracy na cele społeczne. Kara ta, orzeczona może zostać na okres od miesiąca do dwóch lat a jej tygodniowy wymiar wynosić może od 20 do 40 godzin tygodniowo. Alternatywną opcją wykonania kary ograniczenia wolności jest potrącanie od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę na wskazany cel społeczny. Poza wykonywaniem pracy, kara ograniczenia wolności nakłada na skazanego również inne obowiązki i zakazy, takie jak zakaz zmiany miejsca stałego pobytu bez zgody sądu czy obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

W celu wykonania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne sąd przesyła odpis orzeczenia właściwemu sądowemu kuratorowi zawodowemu. Właściwy wójt, burmistrz lub prezydent miasta wyznacza miejsca, w których może być wykonywana nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne. Takim miejscem wykonania kary ograniczenia wolności w postaci prac społecznych może być m.in:

• młodzieżowy ośrodek wychowawczy;
• placówka lecznicza;
• państwowa lub samorządowa jednostka organizacyjna;
• jednostka organizacyjna pomocy społecznej, fundacja, stowarzyszenie i inne instytucje lub organizacje użyteczności publicznej, prowadzące działalność charytatywną (jeśli wyrażą zgodą).

Kara ograniczenia wolności może zostać orzeczona w przypadku, gdy wymieniona jest w przepisie części szczególnej Kodeksu karnego, a ponadto w sytuacjach takich jak:

• nadzwyczajne złagodzenie kary (art. 60 § 6 pkt 3 i 4 kk);
• przy wymierzeniu tzw. kary mieszanej, składającej się z kary pozbawienia wolności i ograniczenia wolności do lat 2 (art. 37b kk);
• na podstawie art. 37a kk (jeżeli ustawa przewiduje zagrożenie karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, można zamiast tej kary orzec grzywnę albo karę ograniczenia wolności).

Autorzy:

Filip Sadowski, asystent prawny

Michał Korszla, adwokat