Fałszywi dobroczyńcy: jak oszuści wykorzystują naszą chęć pomocy i łatwowierność w zbiórkach publicznych

Czy podczas sobotniego wyjazdu na zakupy zdarzyło Ci się kiedykolwiek natknąć na gromadę wolontariuszy stojących przed marketem, ochoczo trzymających w ręku niemałą puszkę pieniędzy oklejoną z każdej strony wizerunkiem dziecka proszącego o pomoc w leczeniu choroby? Wiele osób wrzuca pieniądze, często nie sprawdzając żadnych danych dotyczących zbiórki i jej legalności.

W dobie rosnącej liczby zbiórek publicznych i charytatywnych akcji, łatwo paść ofiarą oszustów, którzy wykorzystują naszą chęć pomocy i łatwowierność. Fałszywi dobroczyńcy, pod pozorem szlachetnych celów, wyłudzają pieniądze od nieświadomych darczyńców, skutecznie nadużywając zaufania publicznego. Jak strzec się przed oszustami i wpłacać datki jedynie na prawdziwie potrzebujące osoby? W tym artykule przedstawimy praktyczne wskazówki, które pomogą Ci bezpiecznie wspierać wartościowe inicjatywy, jednocześnie unikać pułapek zastawionych przez nieuczciwych zbieraczy.

Skandale w fundacjach, zbiórki bez pozwoleń – co to oznacza dla darczyńców?

W ślad za informacjami, które podają media wiele fundacji mierzy się obecnie z oskarżeniami o defraudację lub prowadzone są przeciwko nim postępowania w związku z prowadzeniem niezarejestrowanych, a tym samym nielegalnych zbiórek. Kontrowersje wzbudzają również zbiórki prowadzone przez nieznane dotąd fundacje, które wysyłają własnych wolontariuszy którzy nie wiedzą nic o szczegółowych danych dotyczących zbiórek prowadzonych celem pomocy ludziom dotkniętym wojną na Ukrainie.

Skandale w fundacjach budzą poważne obawy wśród potencjalnych darczyńców. Wprowadzają one pytania o transparentność działań fundacji i rzetelność weryfikacji przypadków wymagających pomocy. Przyszli darczyńcy powinni być bardziej ostrożni i dokładnie sprawdzać organizacje, którym przekazują swoje środki, aby mieć pewność, że ich pieniądze rzeczywiście trafiają do potrzebujących.

Zbiórka publiczna – co nią jest?

Zbiórka publiczna to akcja, która wymaga zgłoszenia przed jej rozpoczęciem. Aby zbiórka była uznana za publiczną, musi odbywać się w miejscach ogólnodostępnych, takich jak ulice, place, parki czy cmentarze, i być przeprowadzana w celu publicznym lub religijnym.

Nie każda forma zbierania pieniędzy lub rzeczy w gotówce jest uznawana za zbiórkę publiczną. Zbiórka nie jest publiczna, jeśli odbywa się:

• wśród znajomych, znanych osobiście
• wśród młodzieży szkolnej na terenie szkół za zgodą władz szkolnych
• w ramach zbiórek koleżeńskich w zakładzie pracy
• w drodze loterii pieniężnych i fantowych (z zastosowaniem ustawy o grach hazardowych)
• na cele religijne i kościelne, pod warunkiem że odbywa się w tradycyjnie przyjętych miejscach i okolicznościach.

Jak sprawić, aby zbiórka publiczna była legalna?

Aby prowadzić legalną zbiórkę pieniędzy, konieczne jest uzyskanie zgody od odpowiednich instytucji. Zbiórka musi być zatwierdzona przez fundację oraz Ministerstwo Finansów. Brak wymaganych dokumentów sprawia, że zbiórka staje się nielegalna i może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych.

Każda legalna zbiórka pieniędzy jest zarejestrowana na stronie internetowej Portalu Zbiórek Publicznych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, dostępnej pod adresem zbiorki.gov.pl. Tam można sprawdzić, czy dana zbiórka została oficjalnie zgłoszona i zatwierdzona.

Jeśli chodzi o zbiórki prowadzone najczęściej przed dużymi marketami, to ważne by pamiętać że każdy wolontariusz biorący udział w zbiórce publicznej musi posiadać identyfikator, który zawiera następujące informacje:

• imię i nazwisko wolontariusza
• numer zbiórki publicznej
• szczegółowe informacje o nazwie i celu zbiórki
• informacje o organizatorze zbiórki.

Na podstawie tak podanych informacji możemy łatwo i w szybki sposób sprawdzić w rejestrze legalność zbiórki.

Konsekwencje nielegalnej zbiórki

Prowadzenie zbiórek publicznych bez wymaganego zgłoszenia jest wykroczeniem zgodnie z art. 56 Kodeksu wykroczeń, za które grozi kara grzywny do 5000 zł. Podawanie się za wolontariusza i zbieranie pieniędzy jest natomiast przestępstwem oszustwa według art. 286 Kodeksu karnego, zagrożonym karą pozbawienia wolności do 8 lat.

Jak chronić się przed oszustwem?

W dobie rozwiniętej technologii i sztucznej inteligencji, potencjalni oszuści żyją jak pączek w maśle. Nowoczesne narzędzia pozwalają im na tworzenie wiarygodnie wyglądających stron internetowych, fałszywych profili społecznościowych oraz przekonujących kampanii charytatywnych, które mogą łatwo zwieść nieostrożnych darczyńców. Dlatego najważniejsza jest uwaga i czujność potencjalnych darczyńców, aby wspierać tylko naprawdę potrzebujące osoby.

Przed przekazaniem darowizny warto dokładnie sprawdzić wszelkie dostępne dane dotyczące organizacji prowadzącej zbiórkę. Oto kilka kroków, które mogą pomóc w weryfikacji wiarygodności fundacji:

• Upewnij się, że fundacja jest zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym. Można to łatwo zweryfikować poprzez wyszukiwanie online na oficjalnej stronie KRS.
• Fundacje powinny publikować raporty z przeprowadzonych zbiórek. Sprawdź, czy organizacja regularnie udostępnia takie informacje i czy są one aktualne. Transparentność w zakresie finansów i działań jest kluczowa dla wiarygodności.
• Poszukaj opinii na temat fundacji w Internecie. Recenzje innych darczyńców oraz oceny organizacji mogą dostarczyć cennych informacji o jej działalności.
• Przejrzyj oficjalną stronę internetową fundacji. Profesjonalnie wyglądająca strona, zawierająca szczegółowe informacje o działalności, celach i osiągnięciach organizacji, może być dobrym znakiem. Uważaj na strony, które są niekompletne lub wyglądają podejrzanie.

Jeśli jednak zdarzy się, że zostałeś oszukany, nie bój się sięgnąć po pomoc. Szukając pomocy prawnej, warto zwrócić się do specjalistów z doświadczeniem w sprawach dotyczących oszustw i przestępstw finansowych. Pamiętaj, że Twoje działanie nie tylko pomoże Tobie odzyskać stracone środki, ale także przyczyni się do wykrycia i ukarania oszustów, co może uchronić innych przed podobnym losem. Dzięki zgłoszeniu oszustwa do odpowiednich organów i współpracy z adwokatem, możesz odegrać ważną rolę w zwalczaniu nieuczciwych praktyk.

Nie bój się skorzystać z profesjonalnej pomocy adwokata. Twoje bezpieczeństwo i sprawiedliwość są tego warte.

Autorzy:

Zuzanna Włoczko, prawnik 

Jarosław Rudy, radca prawny