Czy ruszy lawina sporów o sankcje kredytu darmowego?

Na początku rozważań zacytować trzeba art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim (dalej: u.k.k.), zgodnie z którym w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Uprawnienie to wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy.

Powyższa sankcja ma na celu ochronę interesów konsumenta, poprzez pozbawienie kredytodawcę przychodów z tytułu kredytu konsumenckiego, z uwagi na naruszenie oznaczonych w ustawie obowiązków dotyczących treści dokumentu umowy albo limitów kosztów pozaodsetkowych. Jeżeli zastosowano taką sankcję, kredytobiorca pozostaje zobowiązany do zwrotu kredytodawcy jedynie kapitału wykorzystanego kredytu.

Do Sądu Najwyższego (dalej: SN)  wpłynęły trzy bardzo istotne pytania, które pokrywają się z tymi, które wpłynęły już wcześniej do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE). Pozwolą one rozstrzygnąć trzy zasadnicze kwestie, kluczowe z punktu widzenia kredytobiorców i możliwości skorzystania z sankcji kredytu darmowego, tj.:

1. Jaki jest termin przedawnienia roszczeń z tytułu sankcji kredytu darmowego?
2. Jaki jest sposób naliczania odsetek od części kredytu,
3. Oraz błędnego wyliczenia rocznej stopy oprocentowania i całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta?

I choć co prawda linia orzecznicza w sprawach dotyczących sankcji kredytu darmowego, nie jest jeszcze tak ukształtowana, jak w przypadku spraw frankowych, to mimo wszystko mamy już w polskich sądach kilka korzystnych wyroków, na przykład.:

Przykładowo Sąd Okręgowy w Sieradzu w wyroku z dnia 11 stycznia 2023 r. w sprawie o sygn.. akt I Ca 478/22 uznał że: „(…) całkowita kwota kredytu jest to nic innego jak kwota udzielonego przez kredytodawcę kapitału, którą konsument otrzymuje do swobodnej dyspozycji. Wynagrodzenie prowizyjne, a więc koszt kredytu, mimo tego że zostaje przez kredytodawcę skredytowany w dalszym ciągu jest kosztem. Zatem pobieranie przez kredytobiorcę odsetek od skredytowanej prowizji jest niezgodne z prawem (…)”.

Podobny wyrok zapadł  w sprawie o sygn. akt VI ACa 560/16 w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r. wydanym przez Sąd Apelacyjny w Warszawie „(…) Skoro na tle art. 5 pkt 7 u.k.k. „całkowita kwota kredytu” oznacza środki faktycznie udostępnione konsumentowi, to – w ocenie Sądu Apelacyjnego – w wypadku odstąpienia od umowy konsument jest zobowiązany do uiszczenia odsetek naliczanych tylko od środków faktycznie udostępnionych konsumentowi, a więc od „całkowitej kwoty kredytu”. Brak więc podstaw do obciążania konsumenta odsetkami od kosztów kredytu, nawet w wypadku udzielenia kredytu w celu sfinansowania tych kosztów (…)”.

Ponadto, warto jeszcze zwrócić uwagę na decyzję z dnia 30 grudnia 2021 r., nr DOZIK-17/2021 wydaną przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydanej w sprawie przeciwko Santander Consumer Bank S.A. z siedzibą we Wrocławiu, w której uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, polegające na wprowadzaniu konsumentów w błąd co do proporcji pomiędzy całkowitym kosztem kredytu a całkowitą kwotą kredytu, poprzez prezentowanie w umowach kredytu konsumenckiego oraz w dołączonych do nich formularzach informacyjnych, informacji o całkowitej kwocie kredytu obliczonej przy założeniu, że powinna ona uwzględniać kredytowane koszty kredytu – składkę ubezpieczeniową, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu art. 5 ust. 1 i 2 pkt 1 w zw. z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 2070) oraz godzi w zbiorowe interesy konsumentów, a w konsekwencji stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.

Jak więc widać, temat jest żywy, a zadane pytania mają fundamentalne znaczenie dla ochrony praw milionów pożyczkobiorców w Polsce. Jeżeli TSUE oraz SN wyda korzystne wyroki/uchwały dla pożyczkobiorców, kredytodawcy będą zobowiązani do dostosowania swoich praktyk, w tym do zmiany sposobu informowania o zasadach przedterminowej spłaty pożyczki do nowych standardów, a przede wszystkim ruszy lawina pozwów przeciwko kredytodawcom.

Jeśli masz wątpliwości co do umowy kredytu, którą zawarłeś/łaś, zapraszamy do kontaktu.