Czy cudzoziemiec może być członkiem zarządu lub rady nadzorczej w spółce kapitałowej?
W dzisiejszych czasach coraz więcej firm w Polsce poszukuje pracowników spoza granic kraju, aby wzmocnić swoje zespoły i wprowadzić nowe perspektywy do biznesu. Jednym z miejsc, w których cudzoziemcy mogą mieć szansę na rozwój swojej kariery, są organy spółek kapitałowych, takie jak zarząd czy rada nadzorcza. W niniejszym artykule zostały omówione aspekty prawne związane z zatrudnieniem obcokrajowców na tych stanowiskach, a także zostały przedstawione kwestie związane z ich pobytem i zezwoleniami na pracę.
Wymogi ogólne dotyczące członków organów spółek:
Pełna zdolność do czynności prawnych
Zgodnie z art. 18 § 1 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.), członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej lub likwidatorem może być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, że cudzoziemiec, który chce pełnić funkcje w organach spółki, musi spełniać wszelkie wymogi przewidziane dla obywateli polskich.
Ograniczenia wynikające z wyroków skazujących
Art. 18 § 2 k.s.h. stanowi, że nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorem albo prokurentem osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo określone m.in. w art. 587-587², art. 590 i art. 591 k.s.h. oraz art. 228-231 i rozdziałach XXXIII-XXXVII ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2021 r. poz. 2345 i 2447).
Zakaz ten ustaje z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, chyba że wcześniej nastąpiło zatarcie skazania (art. 18 § 3 k.s.h.). Skazany może również złożyć wniosek do sądu o zwolnienie go z zakazu pełnienia funkcji w spółce handlowej lub o skrócenie czasu obowiązywania zakazu (art. 18 § 4 k.s.h.). Przepisy te stosuje się również do członka zarządu spółki partnerskiej oraz członka rady nadzorczej spółki komandytowo-akcyjnej (art. 18 § 5 k.s.h.).
Formy zatrudnienia obcokrajowców jako członków zarządu lub rad nadzorczych:
Stosunek korporacyjny
Członkowie zarządu spółek z ograniczoną odpowiedzialnością są powoływani do pełnienia funkcji uchwałą wspólników, a w przypadku spółek akcyjnych uchwałą rady nadzorczej. Oznacza to, że mamy do czynienia z nawiązaniem stosunku korporacyjnego. W umowie lub w statucie można te kwestie uregulować odmiennie, np. zatrudnienie członka zarządu może przyjąć formę stosunku pracy lub stosunku cywilnoprawnego.
Członek zarządu może pełnić swoją funkcję nieodpłatnie lub otrzymując wynagrodzenie przyznane uchwałą zgromadzenia wspólników/rady nadzorczej. Wynagrodzenie wypłacane członkowi zarządu pełniącego funkcję w ramach powołania nie stanowi podstawy wymiaru składek ZUS.
Stosunek pracy
Zgodnie z art. 68 Kodeksu pracy (k.p.), stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach. Powołanie w rozumieniu k.p. jest jednostronną czynnością prawną, która zawiera oświadczenie woli:
- powierzenia określonej funkcji (z reguły kierowniczej) oraz;
- nawiązania stosunku pracy między osobą powołaną a pracodawcą.
Stosunek pracy z powołania nawiązuje się na czas nieokreślony, a jeżeli na podstawie przepisów szczegółowych pracownik został powołany na czas określony, stosunek pracy nawiązuje się na okres objęty powołaniem (art. 68 § 1¹ k.p.). Rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem zatrudnionym na podstawie powołania następuje poprzez jego odwołanie.
Umowy cywilnoprawne
Cudzoziemiec może być zatrudniony jako członek zarządu lub rady nadzorczej na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenia czy kontrakt menadżerski. W przypadku umów cywilnoprawnych obowiązkowe są ubezpieczenia zdrowotne, emerytalne i rentowe, a także wypadkowe (ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne).
Zatrudnienie obcokrajowców jako członków zarządu lub rad nadzorczych a pobyt i zezwolenie na pracę
Zezwolenie na pracę
Zgodnie z art. 88 Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zezwolenie na pracę jest wymagane, gdy cudzoziemiec w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji albo w związku z prowadzeniem spraw spółki komandytowej lub komandytowo-akcyjnej jako komplementariusz, albo w związku z udzieleniem mu prokury przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.
Aby uzyskać zezwolenie na pracę, należy spełnić warunki określone w art. 88c ust. 4 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Wojewoda wydaje zezwolenie na zatrudnienie, jeżeli spółka spełni jeden z dwóch warunków.
Pobyt na terytorium Polski
Samo powołanie do zarządu nie daje prawa pobytu na terytorium Polski. W celu legalnego pobytu cudzoziemiec musi posiadać wizę krajową, wizę Schengen z innego państwa lub korzystać z ruchu bezwizowego (dotyczy obywateli Ukrainy).
Jeżeli cudzoziemiec zamierza przebywać na terytorium Polski przez okres dłuższy niż 3 miesiące, ale nie dłuższy niż 3 lata, będzie wymagane zezwolenie na pobyt czasowy. Zezwolenie to może być udzielone ze względu na podjęcie lub kontynuację pracy na terytorium Polski lub prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jako cudzoziemiec
W sytuacji, gdy wspólnikami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są obywatele polscy lub polskie firmy, kwestia, czy spółka jest cudzoziemcem, nie budzi wątpliwości. Jeśli jednak skład wspólników jest mieszany lub wspólnikami są wyłącznie cudzoziemcy, należy sprawdzić, czy to automatycznie oznacza, że spółka jest cudzoziemcem.
Zgodnie z ustawą z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, spółka jest cudzoziemcem, jeśli:
- osoba prawna i spółka handlowa nieposiadająca osobowości prawnej mająca siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej kontrolowana jest bezpośrednio lub pośrednio przez osoby lub spółki wymienione w pkt 1, 2 i 3;
- cudzoziemiec lub cudzoziemcy dysponują bezpośrednio lub pośrednio powyżej 50% głosów na zgromadzeniu wspólników, także jako zastawnik, użytkownik lub na podstawie porozumień z innymi osobami, albo mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów art. 4 § 1 pkt 4 lit. b lub c, lub e k.s.h.
Cudzoziemcy mają możliwość pełnienia funkcji w organach spółek kapitałowych, takich jak zarząd czy rada nadzorcza, pod warunkiem spełnienia określonych wymogów prawnych. Należy pamiętać o konieczności zdobycia zezwolenia na pracę oraz zezwolenia na pobyt czasowy w przypadku dłuższego pobytu na terytorium Polski. Warto również sprawdzić, czy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, w której wspólnikami są cudzoziemcy, jest uważana za cudzoziemca w świetle polskiego prawa.
Autorzy:
Michał Skrzypczak, asystent prawny
Jarosław Rudy, radca prawny
Autor
Powiązane wpisy
Jubileuszowa Inauguracja 30. Roku Akademickiego w Akademia WSB – WSB University
Jubileuszowa Inauguracja 30. Roku Akademickiego w Akademia WSB – WSB University„Czynny żal” przed KNF – poznaj nowy sposób instytucji finansowych na uniknięcie odpowiedzialności
„Czynny żal” przed KNF – poznaj nowy sposób instytucji finansowych na uniknięcie odpowiedzialności