Zawezwanie do próby ugodowej a bieg terminu przedawnienia

30 czerwca br. weszła w życie nowelizacja przepisów kodeksu cywilnego. Ustawa zmieniająca objęła swoim zakresem między innymi regulacje dotyczące skutków postępowania pojednawczego oraz mediacyjnego dla biegu przedawnienia roszczeń. Zmiany te wynikają z występujących do tej pory kontrowersji związanych z dylematem czy kolejne wnioski o zawezwanie do próby ugodowej lub kolejne wszczęcie mediacji przerywa biegu przedawnienia.

Stan prawny obowiązujący do 30 czerwca 2022 r.

Dotychczas przerwanie biegu przedawnienia następowało m.in. przez wszczęcie mediacji lub przez każdą czynność przed sądem przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia, którą to może być, zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego, zawezwanie do próby ugodowej. Skutek ten zachodził w każdym przypadku, niezależnie od tego czy doszło do zawarcia ugody, czy też nie. Spowodowało to wypaczenie wskazanych instytucji, gdyż w wielu przypadkach wierzyciele składali wnioski o zawezwanie do próby ugodowej jedynie po to by przerwać bieg przedawnienia, a nie w celu zawarcia ugody, co stoi w sprzeczności z podstawowym założeniem postępowania pojednawczego. Z tego też względu w orzecznictwie sądowym wykształciło się stanowisko, zgodnie z którym zawezwanie do próby ugodowej, którego jedynym celem jest wydłużenie okresu możliwości dochodzenia wierzytelności, nie jest czynnością zmierzającą bezpośrednio do dochodzenia roszczenia, a tym samym czynność ta nie przerywa biegu przedawnienia. Jednak z uwagi na brak wyraźnej podstawy prawnej do oddalenia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej w razie uznania, że nie zmierza do zawarcia ugody, a jedynie do przerwania biegu przedawnienia, nie wszystkie sądy uznają powyższe stanowisko.

Stan prawny obowiązujący po 30 czerwca 2022 r.:

Nowelizacja rozwiewa wskazane wątpliwości, wprowadzając zasadę, iż zawezwanie do próby ugodowej oraz wszczęcie mediacji nie będzie skutkowało przerwaniem biegu przedawnienia lecz jego zawieszeniem, odpowiednio na czas trwania postępowania pojednawczego lub mediacji. Oznacza to, że bieg terminu przedawnienia, po zakończeniu postępowania ugodowego lub mediacyjnego, będzie biegł dalej, a nie rozpoczynał się na nowo, jak to miało miejsce do tej pory.

Ustawodawca uzasadnia wprowadzone zmiany koniecznością ochrony dłużnika przed zbyt długo trwającym stanem niepewności co do istnienia obowiązku zapłaty poprzez wyeliminowanie możliwości ciągłego przerywania biegu przedawnienia oraz mobilizację wierzyciela do szybkiego dochodzenia praw.

Nowe przepisy nie dotyczą postępowań pojednawczych oraz mediacji wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie nowelizacji, do których zastosowanie będą miały przepisy obowiązujące dotychczas.

Leszek Paterek, radca prawny