Informacje dla podróżujących samolotem. Jakie prawa przysługują pasażerom, których lot został odwołany lub opóźniony?

Wakacje i związane z nimi urlopy sprzyjają dalekim podróżom. Najchętniej wybieraną formą transportu jest w tym przypadku samolot, z uwagi na szybki czas dotarcia do celu i bezpieczeństwo. O ile jednak opóźnienia wylotu były powszechną bolączką podróżujących, o tyle z uwagi na pandemię nasilił się znacznie problem odwoływania lotów przez linie lotnicze, niekiedy nawet w tzw. ostatniej chwili. Jakie prawa ma w takiej sytuacji niezadowolony pasażer?

1. Opóźnienie, za które przewoźnik nie ponosi winy

Przyczyny takiego stanu rzeczy mogą być rozmaite i wynikać chociażby problemów związanych z komunikacją, czy zbyt małą przepustowością lotnisk. Najczęściej jednak są związane ze zjawiskami atmosferycznymi takimi jak np. burza, silny, porywisty wiatr, gwałtowna ulewa, gęsta mgła czy też intensywne opady śniegu. Nierzadko powodują one zalanie lotniska, pasów startowych lub stanowią zagrożenie bezpieczeństwa podróżujących. Doprowadzenie lotniska do stanu używalności wymaga nadto dużo czasu.

Opóźnienie wywołane przez pogodę nie stanowi jednak podstawy do dochodzenia odszkodowania. Niedotrzymanie ustalonego terminu startu lub dotarcia do miejsca docelowego nie wynikają bowiem z winy przewoźnika. Co jednak istotne, niesprzyjające warunki pogodowe wyłączają jego odpowiedzialność tylko wtedy, gdy nie są możliwe do przewidzenia, tj. występują lub są zapowiadane na czas startu bądź lądowania.

2. Opóźnienie, za które przewoźnik ponosi winę

Jeśli jednak burza, śnieżyca czy silny wiatr uniemożliwiły zakończenie poprzedniego lotu we wskazanym czasie, a kolejny lot uległ opóźnieniu przez brak dostępnego samolotu, zaistnienie niekorzystnych warunków atmosferycznych nie zwalnia przewoźnika lotniczego z odpowiedzialności. W tej sytuacji powinien on bowiem zagwarantować samolot zastępczy.

Należy pamiętać, że pasażerom przysługuje prawo do rekompensaty finansowej, o ile opóźnienie nie było spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, w wysokości od 250 do 600 euro. Będzie ono przysługiwało przy spełnieniu dodatkowej przesłanki, jaką jest co najmniej trzygodzinne opóźnienie w dotarciu do miejsca docelowego.

Poza tym pasażerom przysługuje także prawo do opieki, gdy lot jest opóźniony:

1. ponad 2 godziny przy trasie do 1.500 km,
2. 3 godziny w przypadku wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1.500 km i wszystkich innych lotów o długości od 1.500 do 3.500 km,
3. 4 godziny w przypadku wszystkich innych lotów, niż wymienione powyżej.

Przez prawo do opieki należy rozumieć: zapewnienie posiłków oraz napoi, a w razie potrzeby także zakwaterowanie oraz transport z lotniska.

Jeżeli pasażerom zaoferowano, zmianę planu podróży do ich miejsca docelowego na alternatywny lot, którego czas przylotu nie przekracza planowego czasu przylotu pierwotnie zarezerwowanego lotu, zgodnie z ww. rozpiską dot. prawa do opieki, przewoźnik lotniczy może pomniejszyć ww. rekompensatę finansową o 50 %.

3. Odwołanie lotu z prawem do odszkodowania

Podobne następstwa zachodzą w przypadku odwołania lotu. Kwestie te reguluje rozporządzenie (WE) nr 261/2004. Pasażerowie, których loty zostały odwołane, powinni mieć możliwość otrzymania zwrotu należności za bilety albo otrzymania oferty zmiany trasy podróży na satysfakcjonujących warunkach. W czasie oczekiwania na późniejszy lot powinni także zostać otoczeni należytą opieką.

Do wypłaty odszkodowania, oprócz odwołania lotu, muszą zostać spełnione jeszcze łącznie dwie przesłanki:

1. przyczyna anulowania lotu nie może zostać uznana za nadzwyczajną okoliczność (wyjaśnienie poniżej),
2. przewoźnik nie zaoferował podróżnym możliwych do przyjęcia zmian planów podróży.

Co do zasady pandemia koronawirusa nie jest uznawana za nadzwyczajną okoliczność.

4. Ograniczenie odpowiedzialności przewoźnika

Zgodnie z treścią rozporządzenia – zobowiązania przewoźników lotniczych powinny być ograniczone lub ich odpowiedzialność wyłączona w przypadku gdy zaistniały nadzwyczajne okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

Nadzwyczajne okoliczności mogą, w szczególności, zaistnieć w przypadku destabilizacji politycznej, warunków meteorologicznych uniemożliwiających dany lot, zagrożenia bezpieczeństwa, nieoczekiwanych wad mogących wpłynąć na bezpieczeństwo lotu oraz strajków mających wpływ na działalność przewoźnika.

Linie lotnicze nie mają obowiązku zapłaty odszkodowania, gdy pasażerowie:

1. zostali poinformowani o odwołaniu lotu z przynajmniej dwutygodniowym wyprzedzeniem,
2. zostali poinformowani o odwołaniu lotu z dwutygodniowym (minimalnie tygodniowym) wyprzedzeniem przed planowanym wylotem i zaoferowano im lot alternatywny, umożliwiający wylot najpóźniej dwie godziny przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej cztery godziny po planowym czasie przylotu,
3. zostali poinformowani o odwołaniu w okresie krótszym niż siedem dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot nie więcej niż godzinę przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej dwie godziny po planowym czasie przylotu.

Pasażerowie mogą podejmować dodatkowe starania ku temu, aby uzyskać wyższe odszkodowanie, na warunkach przewidzianych w polskim systemie prawnym, jeśli przyczyna odwołania lotu mieści się w zakresie odpowiedzialności przewoźnika.

Obecnie wiele linii lotniczych oraz liczne biura podróży zamiast zwrotu środków pieniężnych, oferują vouchery do wykorzystania podczas dokonywania nowej rezerwacji.

PODSUMOWANIE

Podsumowując, prawo do odszkodowania przysługuje pasażerom zarówno gdy lot jest opóźniony, jak i odwołany. Jednakże prawo to zostaje ograniczone lub wyłączone, jeżeli odwołanie lub opóźnienie nastąpiło na skutek nadzwyczajnych okoliczności, za które przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności.

Gdy lot został odwołany, pasażerom przysługuje prawo wyboru pomiędzy zwrotem kosztów, a zmianą planu podróży. Należy jednak pamiętać, że przewoźnik ma wtedy obowiązek zaoferować pasażerom alternatywne rozwiązania oraz opiekę w czasie oczekiwania na nowy lot.

Agnieszka Stolorz

Aleksandra Bętkowska, aplikant adwokacki 

Akty prawne:

ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 261/2004 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91