Prawidłowe formułowanie nazwy firmy ASI w relacji do wybranej formy prawnej oraz skrótów sp. z o.o., sp.k. i SE.

Sformułowanie nazwy spółki wydaje się być zagadnieniem prostym i przyjemnym. W praktyce jednak pojawiają się problemy związane z prawidłowym nazewnictwem alternatywnych spółek inwestycyjnych (ASI), w zależności od wybranej formy prowadzenia działalności.

Czy prawidłowa nazwa firmy ASI winna brzmieć „XYZ spółka z ograniczoną odpowiedzialnością alternatywna spółka inwestycyjna spółka komandytowa”, „XYZ alternatywna spółka inwestycyjna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa”, czy może „XYZ sp. z o.o. ASI sp.k.”? W jaki sposób sformułować firmę ASI będącej spółki europejskiej?

Odpowiedzi na te pytania znajdziecie Państwo poniżej.

Firma osoby prawnej – zasady ogólne

Ogólna regulacja dotycząca brzmienia firmy osoby prawnej przewidziana została w Kodeksie cywilnym (dalej: „k.c.”), natomiast szczegółowe regulacje dotyczące tworzenia i funkcjonowania poszczególnych osób prawnych – w zależności od formy prawnej prowadzonej działalności – dotyczące brzmienia firmy danej osoby prawnej zostały uregulowane w przepisach odrębnych ustaw.

Zgodnie z art. 43⁵  k.c. korpusem firmy osoby prawnej jest jej nazwa. Co do zasady nazwa może być swobodnie wybrana przez przedsiębiorcę. Przedsiębiorca tworząc swoją firmę może wykorzystać nazwę rzeczową, osobową czy też fantazyjną bądź kombinowaną, z zastrzeżeniem, że wybór firmy osobowej poddany jest szczególnemu reżimowi z mocy art. 43⁵ § 2 k.c.

Zgodnie z art. 43⁵ § 4 k.c., przedsiębiorca może posługiwać się skrótem firmy. Możliwość posługiwania się skróconą wersją firmy osoby prawnej w obrocie może być sporym ułatwieniem. Ustawodawca zezwala osobom prawnym na posługiwanie się skrótem firmy w obrocie, pod warunkiem zarejestrowania skrótu firmy w rejestrze przedsiębiorców – należy jednak zauważyć, że przepisy dotyczące Krajowego Rejestru Sądowego (dalej: „KRS”), a także wymagane formularze rejestracji, nie przewidują możliwości rejestracji skrótu firmy w rejestrze przedsiębiorców w taki sposób, aby skrót ten był widoczny w odpisie z rejestru danego podmiotu.

Niedopuszczalne jest skracanie w firmie osoby prawnej nazw wspólników będących osobami prawnymi oraz nazwisk, w szczególności w osobowych spółkach handlowych. Dopuszczalne jest natomiast posługiwanie się skróconą nazwą formy prawnej przedsiębiorcy, jak na przykład „sp. z o.o.” Z odrębnych przepisów, takich jak art. 160 § 2 oraz art. 24 § 2 kodeksu spółek handlowych (dalej: „k.s.h.”) wynika, że dopuszczalne jest także używanie skróconego oznaczenia formy prawnej wraz z pełną nazwą przedsiębiorcy.

W związku z powyższym, należy przyjąć, iż jedyną możliwością, która co prawda nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa, a jedynie ma znaczenie funkcjonalne jest określenie skrótu firmy w umowie spółki/statucie, która podlega złożeniu do akt rejestrowych danej spółki (tak R. Pabis (w:) J. Bieniak, M. Bieniak, G. Nita-Jagielski, K. Oplustil, R. Pabis, A. Rachwał, M. Spyra, G. Suliński, M. Tofel, R. Zawłocki, Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Warszawa 2012, s. 633).

Szczegółowe regulacje dotyczące firmy spółki akcyjnej znajdują się w art. 305 k.s.h. Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka akcyjna”. Zgodnie z art. 305 § 2 k.s.h., dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu ,,S.A.”.

Sytuacja wygląda podobnie w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Brzmienie firmy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak również posługiwanie się skrótem firmy zostało uregulowane w art. 160 k.s.h. Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”. Zgodnie z art. 160 § 2 k.s.h. dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu ,,spółka z o.o.” lub ,,sp. z o.o.”.

Posługiwanie się firmą w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak również posługiwanie się jej skrótem wygląda tak samo, jak w przypadku spółki akcyjnej. Trzeba zatem przyjąć, iż jedynym rozwiązaniem jest wprowadzenie skrótu firmy w umowie spółki, która podlega złożeniu do akt rejestrowych. Ponadto, możliwości wskazania skrótu firmy nie przewiduje również wzorzec umowy spółki udostępniany w systemie teleinformatycznym dla „elektronicznego” zawiązania spółki.

Alternatywne spółki inwestycyjne – regulacja szczególna

Posługiwanie się skrótem wygląda nieco inaczej w przypadku alternatywnych spółek inwestycyjnych, z uwagi na szczególną regulację ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi z dnia 27 maja 2004 r. (dalej: „Ustawa o funduszach”), która wprost nakazuje używać oznaczenia „alternatywna spółka inwestycyjna” lub skrótu tego oznaczenia „ASI” w jej nazwie.

Zgodnie z art. 8c ust. 6 Ustawy o  funduszach oznaczenia „alternatywna spółka inwestycyjna” lub skrótu tego oznaczenia „ASI” ma prawo i obowiązek używać w nazwie, reklamie lub informacji reklamowej, a także do określenia wykonywanej przez siebie działalności gospodarczej jedynie alternatywna spółka inwestycyjna zarządzana przez zarządzającego ASI uprawnionego do wykonywania tej działalności.

W związku z powyższym, dokonując analizy art. 8c ust. 6 Ustawy o funduszach w kontekście zasad ogólnych dotyczących nazw firm osób prawnych należy stwierdzić, że alternatywna spółka inwestycyjna, zarządzana przez zarządzającego ASI uprawnionego do wykonywania tej działalności zgodnie z ww. ustawą – tj. posiadającego zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego na wykonywanie działalności zarządzającego ASI lub pisanego do rejestru zarządzających ASI, ma obowiązek używania oznaczenia „alternatywna spółka inwestycyjna” lub skrótu tego oznaczenia „ASI” w swojej firmie.

Zgodnie z art. 8a Ustawy o funduszach alternatywna spółka inwestycyjna może prowadzić działalność w formie:

• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjnej albo spółki europejskiej;
• spółki komandytowej albo spółki komandytowo-akcyjnej, w których jedynym komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna albo spółka europejska.

W związku z obowiązującą ogólną zasadą dotyczącą obowiązku wskazania formy prawnej w nazwie firmy osoby prawnej, alternatywne spółki inwestycyjne muszą obligatoryjnie posługiwać się w nazwie jednocześnie określeniem „alternatywna spółka inwestycyjna” jak i określeniem wskazującym na formę prawną prowadzonej działalności.

Jak zatem powinna brzmieć firma alternatywnej spółki inwestycyjnej, prowadzącej działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, którą wspólnicy chcą nazwać „XYZ”?

„XYZ alternatywna spółka inwestycyjna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”.

Proste, prawda?

Problem, jak sygnalizowano powyżej, pojawia się na etapie posługiwania się w obrocie nazwą skróconą. Nie istnieje żadna prawna ani techniczna możliwość rejestracji skrótu firmy wraz z wykorzystywanym skrótem formy prawnej w rejestrze przedsiębiorców.

W przypadku posługiwania się w obrocie skrótem „ASI”, wobec przewidzianej w ustawie o funduszach możliwości – a jednocześnie obowiązku – posługiwania się ww. skrótem lub pełną nazwa „alternatywna spółka inwestycyjna”, problem wydaje się być tym bardziej istotny.

Wobec braku możliwości rejestracji w KRS skróconej nazwy, która w przypadku naszej fikcyjnej spółki Investor mogłaby brzmieć:

®      „XYZ ASI spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”

®      „XYZ alternatywna spółka inwestycyjna sp. z o.o.”

®      „XYZ ASI sp. z o.o.”

w praktyce może pojawić się problem prawidłowego oznaczania firmy spółki w wersji skróconej, bądź używania takiej skróconej wersji firmy, która nie została przewidziana w umowie (a w przypadku spółek akcyjnych – w statucie) spółki.

Sytuacja dodatkowo komplikuje się w przypadku, gdy alternatywna spółka inwestycyjna ma działać w drugiej z przewidzianych w ustawie o funduszach form prowadzenia działalności: spółki komandytowej lub spółki komandytowo-akcyjnej, w których jedynym komplementariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna albo spółka europejska.

Dla przykładu przyjmijmy, że nasze ASI będzie prowadziło działalność w formie spółki komandytowej, której jedynym komplementariuszem jest XYZ spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Jak powinna brzmieć prawidłowo firma naszej spółki?

Nakładając na regulację szczególną wynikającą z ustawy o funduszach, regulację kodeksu spółek handlowych odnoszącą się do spółek komandytowych, która przewiduje, że jeżeli komplementariuszem spółki jest osoba prawna, firma spółki komandytowej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem „spółka komandytowa” (art. 104 § 3 zdanie pierwsze k.s.h.)., prawidłowe brzmienie firmy będzie następujące:

„XYZ spółka z ograniczoną odpowiedzialnością alternatywna spółka inwestycyjna spółka komandytowa”

Firma skrócona naszej spółki mogłaby brzmieć:

„XYZ spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ASI sp.k.”

Co ważne, nie ma możliwości, aby dokonując skrócenia firmy spółki komandytowej posłużyć się skrótem firmy komplementariusza (!). Niepoprawne zatem będzie wprowadzenie następujących wariantów:

„XZY sp. z o.o. ASI sp.k.”

lub

„XYZ sp. z o.o. alternatywna spółka inwestycyjna sp.k.”

Jak powinna wyglądać firma ASI, będącej spółką europejską?

Regulacje prawne dotyczące spółki europejskiej nie zawierają szczególnych zasad dotyczących formułowania nazwy firmy spółki europejskiej. Jedynym wymogiem w tym zakresie jest dodanie, przed albo po firmie spółki, skrótu „SE” (Societas Europaea). Ponadto, regulacja dotycząca spółki europejskiej przewiduje odwołanie do przepisów właściwych dla spółki akcyjnej, obowiązujących w danym państwie członkowskim, w którym spółka europejska ma swoją siedzibą.

Odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących spółki akcyjnej oznacza, że do spółki europejskiej zastosowanie znajdzie regulacja właściwa spółce akcyjnej, w szczególności w zakresie sposobu tworzenia oraz używania firmy spółki w obrocie gospodarczym, a także przysługującej spółce ochrony w przypadku naruszenia prawa do firmy.

Podsumowując, firma spółki europejskiej może zostać obrana dowolnie, z zastrzeżeniem, iż musi zawierać dodatkowe oznaczenie formy prawnej „SE”.
W przypadku spółki europejskiej, mającej siedzibę w Polsce, odpowiednie stosowanie znajdzie art. 305 k.s.h., z tym zastrzeżeniem, że do spółki europejskiej nie znajdzie zastosowania obowiązek wprowadzenia do nazwy firmy pełnej formy „spółka akcyjna” (ani też analogicznie – „Societas Europaea”), a zamiast skrótu „S.A.” spółka europejska obowiązana jest do użycia skrótu „SE”.

Przykładowa firma ASI będącej spółką europejską powinna zatem brzmieć:

„XYZ alternatywna spółka inwestycyjna SE”

a skrócona wersja firmy może brzmieć w tym wypadku:

„XYZ ASI SE”.

Niezależnie jednak od wybranej formy prawnej prowadzenia działalności ASI, należy pamiętać, iż w celu dokonania prawidłowej rejestracji ASI w KRS, w polu „Firma, pod którą spółka działa” właściwego formularza należy wpisać pełną nazwę firmy – a zatem uwzględniającą wymagane przez ustawę o funduszach oznaczenie „alternatywna spółka inwestycyjna”.

Kwestia ta jest także niezwykle istotna na etapie tworzenia umowy lub statutu spółki, gdyż brak posłużenia się w nazwie obligatoryjnym określeniem „alternatywna spółka inwestycyjna” będzie skutkował odmową dokonania rejestracji spółki w KRS.

Kamila Spalińska, radca prawny

Roksana Dworak, prawnik