Przedsiębiorcy a należności wobec jednostek samorządu terytorialnego – Tarcza Antykryzysowa

W czasie panującej pandemii sytuacja ekonomiczna wielu podmiotów wymaga obniżenia kosztów w możliwie najwyższym zakresie. Jednym z rozwiązań wprowadzonych przez tarczę antykryzysową jest rozszerzenie pomocy ze strony jednostek samorządu terytorialnego i podmiotów im podległych. Dotychczas istniejące rozwiązania, przewidziane ustawą o gospodarce nieruchomościami oraz ustawą o finansach publicznych, zostały rozszerzone w stosowaniu do przypadków pogorszenia się płynności finansowej przedsiębiorców w związku z ekonomicznymi następstwami choroby COVID-19. Zapraszamy do przewodnika po najważniejszych aspektach tej zmiany.

1. Jacy przedsiębiorcy mogą ubiegać się o pomoc od jednostek samorządu terytorialnego?

Każdy przedsiębiorca może stać się beneficjentem pomocy od jednostek samorządu terytorialnego (gminy, powiaty, województwa, dalej: „JST”) lub niektórych podmiotów im podległych. W niniejszym opracowaniu mowa o pomocy uregulowanej w art. 15zzze- 15zzzg tzw. tarczy antykryzysowej, i obejmuje możliwość uzyskania zwolnienia z obowiązku płatności określonych zobowiązań przez przedsiębiorcę. Jako przedsiębiorca jesteś objęty tymi przepisami:

1. jeśli najmujesz, dzierżawisz lub użytkujesz nieruchomość należącą do Skarbu Państwa, JST, samorządowego zakładu budżetowego, jednostki budżetowej lub samorządowej instytucji kultury

2. jeśli jesteś zobowiązany do zapłaty należności o charakterze cywilnym (np. z umowy) względem JST, samorządowego zakładu budżetowego, jednostki budżetowej lub samorządowej instytucji kultury.

Uwaga – omawiane przepisy nie obejmują należności wobec spółek komunalnych, działających w formie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółek akcyjnych. Tego rodzaju podmioty działają na zasadzie samofinansowania, przez co nie podlegają mechanizmom ulg i zwolnień udzielanych przez organy JST.

2. Jaką pomoc mogę uzyskać jako przedsiębiorca?

Tarcza antykryzysowa przewiduje następujące środki wobec zobowiązań przedsiębiorców:

1. umorzenie w części lub w całości,
2. odroczenie terminu płatności,
3. rozłożenie na raty,

– w przypadku należności za najem, dzierżawę lub użytkowanie nieruchomości należących do Skarbu Państwa, JST, samorządowego zakładu budżetowego, jednostki budżetowej lub samorządowej instytucji kultury,

4. odstąpienie od dochodzenia należności cywilnoprawnych przez JST, samorządowy zakład budżetowy, jednostkę budżetową lub samorządową instytucję kultury.            

UWAGA – rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa mogą ustalić w drodze uchwały inne zasady udzielania ulg, o których mowa wyżej. Aby sprawdzić, czy Twoja gmina, powiat lub województwo wprowadziły konkretne regulacje, odwiedź ich internetowy Biuletyn Informacji Publicznej i znajdź zakładkę „Uchwały” lub „Akty prawne”. Możliwe, że Twoja gmina już wprowadziła własne zasady udzielania pomocy przedsiębiorcom!

3. Jakie powinienem spełnić wymogi, aby otrzymać pomoc od JST?

Aby uzyskać umorzenie, odroczenie lub rozłożenie na raty należności za najem, dzierżawę lub użytkowanie, a także dla zaniechania dochodzenia od przedsiębiorcy należności cywilnoprawnych, należy wykazać, że w związku z rozprzestrzenianiem się choroby COVID-19 i wynikającymi z tego powodu negatywnymi konsekwencjami ekonomicznymi, płynność finansowa przedsiębiorcy uległa pogorszeniu.

Przepisy prawa nie definiują pojęcia pogorszenia płynności finansowej. Odwołując się do praktyki można przyjąć, że jest to taki stan, w którym zdolność przedsiębiorcy do regulowania jego bieżących zobowiązań obniżyła się, a jednocześnie ten stan wywołany został przez negatywne ekonomiczne skutki pojawienia się choroby COVID-19. Oznacza to, że o pomoc będzie mógł się ubiegać np. przedsiębiorca, który na skutek wprowadzonych ograniczeń musiał zamknąć restaurację lub zakład fryzjerski. Nie będzie mógł się ubiegać o pomoc np. przedsiębiorca, którego obroty (a przez to płynność finansowa) spadły przed pojawieniem się choroby w Polsce, albo który co prawda utracił kontrahentów w czasie epidemii, ale nie wynikało to z następstw ekonomicznych tej epidemii (np. wygaśnięcie umów). Kluczowe jest więc wystąpienie takiej sytuacji, w której obniżenie płynności finansowej jest wynikiem negatywnych skutków ekonomicznych pojawienia się choroby COVID-19.

4. Czy każda JST może mi udzielić pomocy w ramach tarczy antykryzysowej?

Omawiane instrumenty mogą zastosować:

1. Podmioty reprezentujące Skarb Państwa: starostowie i prezydenci miast na prawach powiatu,

– w przypadku ubiegania się o umorzenie, odroczenie lub rozłożenie na raty należności za najem, dzierżawę lub użytkowanie nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa.

2. Jednostki samorządu terytorialnego oraz należące do nich samorządowe zakłady budżetowe, jednostki budżetowe, a także państwowe i samorządowe instytucje kultury,

– w przypadku ubiegania się o umorzenie, odroczenie lub rozłożenie na raty należności za najem, dzierżawę lub użytkowanie nieruchomości będących własnością tych podmiotów, a także w przypadku ubiegania się o zaniechania dochodzenia należności cywilnoprawnych, jakie przysługują tym podmiotom względem przedsiębiorcy.

5. Co powinienem zrobić, aby otrzymać pomoc? 

Aby skorzystać z omawianych instrumentów należy złożyć wniosek do właściwego organu:

1. dla umorzenia, odroczenia lub rozłożenia na raty należności za najem, dzierżawę lub użytkowanie nieruchomości Skarbu Państwa – do starosty lub prezydenta miasta, na terytorium którego znajduje się nieruchomość (np. Prezydent Miasta Katowice, starosta zawierciański).
2. dla umorzenia, odroczenia lub rozłożenia na raty należności za najem, dzierżawę lub użytkowanie nieruchomości JST lub jednostek podległych – do wójta/burmistrza/prezydenta w przypadku gdy nieruchomość jest własnością gminy, do zarządu powiatu w przypadku powiatu, do zarządu województwa w przypadku województwa.
3. dla zaniechania dochodzenia należności przez JST lub jednostki podległe – do wójta/burmistrza/prezydenta w przypadku gdy wierzycielem jest gmina, do zarządu powiatu w przypadku powiatu, do zarządu województwa w przypadku województwa.

Istotne – jeśli wprowadzona została uchwała regulująca zasady udzielania omawianych ulg i zwolnień, w tej uchwale znajdziesz dokładne informacje na temat jednostek rozpatrujących wnioski oraz inne niezbędne informacje.

6. Przez jaki okres mogę korzystać z pomocy? 

Przepisy nie rozstrzygają okresu, na jaki można ubiegać się o udzielenie ulg lub zwolnień. Organy mogą indywidualnie zadecydować w tej materii, biorąc pod uwagę każdorazową sytuację ekonomiczną danego przedsiębiorcy.

7. Czy opisywana pomoc od JST jest pomocą publiczną? Jeśli tak, to co to oznacza?

Tak, opisywana pomoc jest pomocą publiczną. Należy przez to rozumieć taką pomoc państwa, której udzielenie może naruszać konkurencję na danym rynku. Otrzymanie pomocy w omawianej formie stanowi jednak tzw. dozwoloną pomoc publiczną, której wymiar, według przepisów unijnych, nie wpływa na konkurencję w określonej branży. Z uwagi na szczególną sytuację wywołaną epidemią COVID-19, wysokość dozwolonego wsparcia ze strony państwa wynosi dla każdego przedsiębiorcy równowartość 800.000 euro. Należy jednak pamiętać, że limit ten dotyczy również innych instrumentów przewidzianych w tarczy antykryzysowej, m.in. dofinansowania wynagrodzeń pracowników od starosty.

8. O czym powinienem pamiętać po skorzystaniu z pomocy od JST w ramach tarczy antykryzysowej?

Pamiętaj o limicie dozwolonej pomocy publicznej – część instrumentów przewidzianych w tarczy antykryzysowej podlega pod pomoc publiczną i łączna jej pula dla całej pomocy dla przedsiębiorcy, nie może przekroczyć równowartości 800.000 euro.

Odroczenie płatności nie powoduje jej umorzenia! Nadal pozostajesz zobowiązany do uiszczenia kwoty na rzecz Twojego kontrahenta, ale termin płatności został przedłużony.

Zaniechanie dochodzenia należności obejmuje Twoje niezapłacone zobowiązana. Nie można odstąpić od dochodzenia kwot, które jeszcze nie stały się wymagalne (dla których nie minął termin płatności).

Jeśli szukasz szczegółowych informacji dotyczących środków pomocy dla przedsiębiorców, przewidzianych w tarczy antykryzysowej, zapoznaj się z kompleksowymi opracowaniami zawartymi na stronie www.kpr.pl lub skontaktuj się z naszymi ekspertami.

radca prawny Adam Madejski