Tarcza antykryzysowa czyli co nowego w Kodeksie karnym

Już niebawem spodziewamy się, że zostanie uchwalona i podpisana przez Prezydenta tzw. tarcza antykryzysowa, czyli nowelizacja specustawy, która prócz pakietu rozwiązań skierowanych przede wszystkim do przedsiębiorców i pracowników, przewiduje kilka zmian w przepisach kodeksu karnego.

Opracowywana ustawa przewiduje zwolnienie z odpowiedzialności karnej za „nadużycie zaufania”, o którym mowa w art. 296 § 1-4 ustawy – Kodeks karny, dla tego kto:

• nie ustala lub nie dochodzi od wykonawców należności powstałych w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy w sprawie zamówienia publicznego na skutek okoliczności związanych z COVID-19, lub
• dokona zmiany takiej umowy poprzez zmianę terminu wykonania umowy lub jej części, lub czasowe zawieszenie wykonywania umowy lub jej części, zmianę sposobu wykonywania dostaw, usług lub robót budowlanych, zmianę zakresu świadczenia wykonawcy i odpowiadającą jej zmianę wynagrodzenia wykonawcy.

Przyjęcie przedmiotowej regulacji będzie oznaczało, że nie będzie podlegała odpowiedzialności karnej  osoba sprawującą funkcję zarządczą w podmiocie zamawiającym, która na podstawie informacji oraz dokumentów lub oświadczeń przekazanych przez wykonawcę podejmie decyzję o odstąpieniu od dochodzenia od wykonawcy kar umownych lub innego odszkodowania, ewentualnie dokonana ich miarkowania. Powyższe wyłączenie odpowiedzialności karnej będzie dotyczyło również sytuacji związanych ze zmianą umowy w sprawie zamówienia publicznego.

Nowelizowana specustawa przewiduje również, iż nie będzie podlegać odpowiedzialności karnej za przestępstwo „nadużycia funkcji przez funkcjonariusza publicznego” z art. 231 Kodeksu karnego lub przestępstwo „nadużycia zaufania” z art. 296 Kodeksu karnego ten, kto w okresie stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, nabywając towary lub usługi niezbędne dla zwalczania tej epidemii narusza obowiązki służbowe lub obowiązujące w tym zakresie przepisy, jeżeli działa w interesie społecznym, zaś bez dopuszczenia się tych naruszeń nabycie tych towarów lub usług nie mogłoby zostać zrealizowane albo byłoby istotnie zagrożone.

Przewiduje się nadto radykalne zaostrzenie kary za przestępstwo „narażenia na zarażenie” opisane w art. 161 Kodeksu karnego. Obecnie ten kto naraża inną osobę na zarażenie m.in. chorobą zakaźną lub chorobą realnie zagrażającą życiu, a zatem również chorobą wywołaną koronawirusem COVID-19, musi się liczyć z groźbą wymierzenia kary pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Projekt ustawy dodaje typ kwalifikowany tego przestępstwa, który polega na narażeniu wielu osób na zarażenie. W takiej sytuacji dla sprawcy przestępstwa przewidziano karę pozbawienia wolności od 1 roku do 10 lat, a przestępstwo takie będzie ściganie z urzędu bez koniecznego wniosku pokrzywdzonego, jak to ma miejsce w przypadku „zwykłego” narażenia na zarażenie.

Podwyższeniu ulegnie również dolna i górna granica odpowiedzialności karnej za przestępstwo uporczywego nękania o którym mowa w art. 190a Kodeksu karnego. I tak ten kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Tej samej karze podlegał będzie również ten, kto podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej. Jeżeli następstwem jednego z czynów opisanych powyżej będzie targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlegać ma karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Przestępstwo opisane w art. 190a Kodeksu karnego, nazywane stalkingiem, nabrało nowego wymiaru w dobie powszechnej informatyzacji. W obecnym, trudnym czasie pandemii, stalking może być szczególnie szkodliwy i dotkliwy, zważywszy iż coraz częściej przybiera formę cyberstalkingu np. w postaci tzw. hejtu internetowego. Zaostrzenie odpowiedzialności karnej za przestępstwo z art. 190a Kodeksu karnego, wydaje się być wyraźnym sygnałem ustawodawcy skierowanym właśnie przeciwko tego typu zjawiskom.

adwokat Michał Korszla